4-маъруза тизим бўҒинларининг тенгламалари ва уларни чизиқлаштириш

4-МАЪРУЗА
ТИЗИМ БЎҒИНЛАРИНИНГ ТЕНГЛАМАЛАРИ
ВА УЛАРНИ ЧИЗИҚЛАШТИРИШ


Режа:
1. Умумий холатлар
2. Бўғинларни математик таърифлаш
3. Бўғиннинг ночизиқли тенгламасини чизиқлаштириш


Таянч сўз ва иборалар
Тизимларнинг бўғинлар тенгламаси ва уларни чизиқлаштириш, умумий холатлар, бўғинларни математик таърифлаш, бўғиннинг ночизиқли тенгламасини чизиқлаштириш.


1.Умумий холатлар

Автоматик бошқариш тизимларини тадқиқотидан мақсад икки масаладан бирини ечиш хисобланади: тизимни тахлил ёки синтез қилиш. Биринчи холатда берилган параметрлар қиймати билан тизимнинг хусусиятларини аниқлаш талаб этилади, иккинчида – қўйилган талабларни қониқтирувчи тизимни тузиш. Умумий кўринишда тадқиқотлар тартиби тизимни математик таърифлашни, унинг ўрнатилган ва ўтиш режимларини ўрганишни ўз ичига олади.

Математик таърифлаш, яъни математик моделини олиш, тизимни бўғинларга бўлиш ва уларни таърифлашдан бошланади. Алоҳида бўғинларнинг характеристикалари ёки тенгламаларидан фойдаланиб тенглама тузилади ёки умумий холда тизимнинг характеристикаси аниқланади, унинг асосида тадқиқотлар олиб борилади.
Кириш катталикни чиқишга ўзгартиришни амалга оширувчи тизимнинг бир қисмини бўғин деб номланади. Бўғин бир томонга йўналиш хусусиятига эга, яъни ҳар қандай бўғинда сигнал фақат киришдан чиқишга ўтади, ва натижада, бўғин чиқишидаги сигнал киришдаги сигналга ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди. Тизимни бўғинларга бўлиш тизимни функционал элементларга бўлиш билан тўғри келмайди. Бўғин –бу сиг-нални ўзгартириш ҳаракатларини шартли равишда йўналтириш, у элементнинг қисми ёки бир нечта шундай элементлардан ташкил топган бўлиши мумкин. Автоматика элементидан фарқли бўғин конструктив ёки схема сифатида расмийлаштирилган бўлиши шарт эмас. Алоҳида холларда элементар бўғин тизимдан жисмоний ажратилиши мумкин эмас, у АБТда қандайдир катталиклар орасидаги математик боғланишларни характер-лайди холос.