|
Aylana – elementi
: ellipslar uchun ham shunday to„g„ri burchaklilar uchun kabi
doiralar Ctrl tugmasi bosilgan holatda chiziladi (14- rasm).
14- rasm. Aylana chizish
Ammo bu yerda oq kvadratchaning mazmuni boshqacharoq: uni ko„rsatgich bilan
ushlab olamiz va pastga suramiz. Bizda ikkita kichik oq kvadratchalarni bo„linishi
sodir bo„ladi, xuddi shunday qilib yuqori kvadratchani ham harakatlantirish mumkin.
Ya‟ni har qanday o„lchamga va holatga ega bo„lgan yoyni chizishimiz mumkin,
uning holati va o„lchamlarini qora kvadratchalar bilan almashtirish mumkin. Agar
yoyga quyishdan foydalansak, shunda aylananing sektori (segment) paydo bo„ladi
(15- rasm).
15- rasm. Segment chizish.
Bunday keyin bizda “Alohida shakl
”
tugmasi keladi, bu tugmani bosamiz va
quyidagi jadval paydo bo„ladi, biz undan kiritishmiz uchun kerak bo„lgan to‟rtta
mavjud shakllardan birini tanlashmiz mumkin. Har bir shakl uchun o‟zining
sozlanishi mavjud va ularni ushbu darchada o„rnatish kerak bo„ladi.
sPlan 7.0 dasturida elementlar shaklining to‟rtta maxsus turi mavjud (alohida
shakllar):
Ko„p qirrali (va to„g„ri ko„p burchak),
Yulduz,
Jadval,
Sinusoida. (16- rasm).
16- rasm. Elementlar shaklining to‟rtta maxsus turi
“Maxsus shakllar”
amalda ko„pincha ular murakkab rasmlarning qismlari va turli
shablonlar sifatida kerak bo„ladi. Masalan, nuqtalarni bir tekis joylashtirish, ularni
aylana bo‟ylab birlashtirsak, kerakli bo„lgan ko„p qirralini ana shu aylana ichiga
joylashtirishimiz mumkin, shunda ko„p burchaklikning joylari ulanish joylari bo„ladi
(nuqtalar) aylana bo‟ylab joylashgan. Ulanish nuqtalarini belgilagandan keyin ko„p
qirralini olib tashlash mumkin (17- rasm).
17- rasm. Kerakli elementlarni olib qolish
Bundan keyin bizga “Figura”- “Shakl” keladi, ba„zan u polygon (yopiq shakl
deyiladi), bu tugmani bosganimizda bizga tanish “Chorraha”
paydo bo„ladi va har
qanday notog„ri ko„p qirrali shaklni chizsa bo„ladi.
Sichqonchani birinchi bosilishi poligonning boshlang„ich nuqtasini bildiradi,
keyingi bosilishlar poligonning oraliq nuqtalarini (burchaklarini qayd etadi),
poligonning chizmasi tugallanganda sichqonchaning o„ng tugmasini bosamiz, bu
harakatni uzish uchun sichqonchaning o„ng tugmasini yana bir marta bosish kerak.
Bu ko„p burchakning chiziqlari bo„yicha ikki marta bosish mumkin, qora va oq
kvadratchalar paydo bo„ladi, ular orqali o‟zimizning ijodimizga har qanday shaklni
berishimiz mumkin, paydo bo„lgan ko‟k nuqtalar bu figurani to‟g‟irlashdagi
qo‟shimcha joylar. Ularda cho‟zib poligoni o„zgartirish mumkin (18- rasm).
Bundan keyin “Chiziq”- “Chiziq”
keladi, sxemani ulanish chizig„I yoki oddiy
chiziqlarni chizamiz, bu harakatlar xuddi yuqorida yozilgan kabi bo„ladi.
18- rasm. Siniq chiziq hosil qilish
Keyingisi “Beze egri chizig„i”
sPlan 7.0 dasturida Bezening kub simon egri
chizig„idan foydalanamiz – bu egri chiziq to„rtta tayanch nuqtasiga ega:
boshlang‟ichm yakuniy va ikkita oraliq, ikkita oraliq nuqtalar egri chiziq shaklini
boshqarish uchun kerak. Siz bir necha ketma – ket keladigan Beze egri chiziqlarini
hosil qilishingiz mumkin, bu holatda birinchi egri chiziqning oxirigi nuqtasi ikkinchi
egri chiziqning boshlang„ich nuqtasi hisoblanadi (19- rasm).
19- rasm. Beze egri chizig„ini hosil qilish
Bundan buyog„iga ham barcha amallar yuqorida bayon qilingani kabi tushuriladi,
birinchi ikki marta bosish egri chiziqning boshlangich nuqtasi holatini aniqlaydi,
keyingi ikkitasi oraliq nuqtalar holatini, to‟rtinchisi esa Beze egri chizig„ining
yakuniy nuqtasi holatini aniqlydi. Agar biz yana bitta egri chiziqni yaratishni
hohlasak, shunda faqat ikkita oraliq nuqtani va yakuniyni tanlaymiz, chunki bu egri
chiziqning boshlang„ich nuqtasi oldingi Beze egri chizig„ining oxirgi nuqtasu
hisoblanadi. Chizmani tugatish uchun sichqonchaning o„ng tugmasini sPlan 7.0
varrag„ida shaqillatamiz, Beze egri chizig„ini chizish rejimidan chiqish uchun
sichqonchaning o„ng tugmasini yana bir marta bosamiz, sichqonchani Beze egri
chizig„i bo„yicha ikki marta shaqillatganimizda bu elementning hossalari darchasi
ochiladi. Bu darchadan turib shunday hossalarni o„zgartirish mumkunki, chiziqning
turi, kengligi va rangini shuningdek, egri chiziq uchlariga strelkani o„rnatishimiz
mumkin. Beze egri chizg„ini holaltini o„zgartirish uchun sichqoncha bilan qismning
tegishli qismini oq kvaedratchalardan tashqariga chiqarish kerak bo„ladi.
Yangi beze egri chizig„i oxirigi chizilgan egri chiziqni parametrlari bilan har doim
yaratiladi (20- rasm).
20- rasm. Beze egri chizig„ining xususiyatlari
Bundan keyin bizda juda qiziqarli “O„lchamlar”
tugmasi keladi, uni bosamiz va
o„zimizning egri chizig„imzni boshidagi chorrahaga olib kelamiz (21- rasm).
21- rasm. O„lchamlar tugmasi bilan ish boshlash
Bundan keyin Beze egri chizig„ining yakunidagi chorrahaga kelamiz, chiziqlar
mos kelganda qizil kvadratcha paydo bo„ladi (22- rasm).
22- rasm. Beze egri chizig‟ini yakunidagi chorrahaga olib kelish
“O„lchamning tugallanishi” o„ng tugmachani shaqillatamiz va o„zimizning
chorrahamizni biroz pastga yurga„azamiz, yana bir marta o„ng tugmani shaqillatamiz
(bu o„lchamlarni belgilanishining oxiri), bu tugmaning harakatini to„liq o„chirish
uchun, o„ng tugma yana bir marta shaqillatiladi, bundan nima kelib chiqganini
ko„ramiz (23- rasm).
23- rasm. O„lchamning tugallanishi
Buning uchun sichqonchaning g„ildiragi bilan masshtabni biroz oshiramiz. Bizda
egri chiziqning rasmi paydo bo„ldi va o„lchamlari qo‟yildi (24- rasm).
24- rasm. Egri chiziqning oxirgi shakli
Har qanday shaklga o„lchamlarni qo„yish mumkin. Buning uchun o„lchamlar
tugmasining kichik qizil uchburchagini bosishimiz kerak va tushgan ro„yxatdan
chiziq o„lchamlarining kerakli ko„rinishni tanlaymiz.
O„lcham
Radius
Diametr
Burchak
Do'stlaringiz bilan baham: | 
