4-ma’ruza. Boshqaruv organlarini loyihalash va ularni joylashtirishga qo’yiladigan asosiy ergonomik talablar. Reja

4-ma’ruza. Boshqaruv organlarini loyihalash va ularni joylashtirishga qo’yiladigan asosiy ergonomik talablar.
 
Reja
4.1. Boshqaruvchi organlarini tanlash va ularni tasnifi.
4.2. Boshqaruvchi organlarning ishlovchiga nisbatan joylashuvi.
4.3. Boshqaruv organlarini guruhlash.
4.4. Boshqaruv organlarining yuritma elementlari.
4.5. Oyoqda boshqariluvchi organlar.
4.1. Boshqaruvchi organlarini tanlash va ularni tasnifi.
Boshqaruv organlari operator mashinaga boshqaruv ta'sirini o'tkazishi uchun mo'ljallangan va ular orasida bog'lovchi halqa vazifasini bajaradi. Ular yordamida boshqaruv obyektlari bo'lgan bajaruvchi organlarini harakatga keltirish (keskichni moslashtirish, ekskavator cho'michini ko'tarish va hokazo) amalga oshiriladi. Boshqaruv organi yuritma elementi va bajaruvchi qismdan iborat bo'ladi. Yuritma elementining o'lchami va shakli odam a'zolarining bevosita u bilan bog'liq bo'lgan qismlarining o'lchamlari va shakllariga mos bo'lishi kerak.
Qo'l va oyoq boshqaruv organlari mavjud. Boshqaruv organlari tanlanayotganda qo'lda boshqariluvchi ko'plab turli organlarni boshqarish mumkin, har bir oyoq uchun esa ikkitagina boshqaruv organi mo'ljallangan.
Qo'lda boshqariluvchi organlarni belgilangan holatda aniq o'rnatish, manipulyatsiya tezligi muhim bo'lganda hamda 90 N va undan ortiq bo'lgan to'xtovsiz yoki davomiy kuch talab qilinmaganda qo'llash tavsiya qilinadi.
Kam harakat talab etuvchi «yoqilgan-o'chirilgan» operasiyasi uchun yaxshi ko'rish nazoratini ta'minlaydigan tumblerlar yoki tugmachalar tavsiya qilinadi.
Tez-tez takrorlanib turuvchi zarba turidagi operatsiyalar uchun klavishlardan foydalanish maqsadga muvofiq, chunki ular og'ir jismoniy harakatni talab qilmaydi, ammo katta miqdordagi aylanishlarga ega boshqaruv organlarini rostlash aniqligi talab etilgan hollarda qo'llanadi. Boshqaruvdagi chiziqli harakatlar aylanma harakatlar kabi aniqlik bilan bajariladi, lekin ular harakat diapazoni chegaralangan. Agar boshqaruv obyekti ravon rostlash va yuqori aniqlikni talab etmasa, u holda diskret boshqaruvli boshqaruv organlaridan foydalanish mumkin.