4-Ma'ruza. Biogeotsenozlar va ekotizimlar Asosiy savollar: l. Biogeotsenoz(V. N. Sukachev) va ekotizim(A. Tensli) kabi tushunchalar nisbati

Agroekosistemalar. Agroekosistemalarni asosan avtotraf komponentlar yoki “yashil hududlar” tashkil qiladi. Agroekosistemalar tabiiy yoki yarim tabiiy ekosistemalardan quyidagi xislalari bilan farqlanadi, ya’ni: 1) Agroekosistemalar inson qaramog’idan yordamchi energiya oladi, u qutosh energiyasiga qo’shimcha yoki uning o’rnini bosadi (teplitsa, oranjereya xonalarda); 2) Agrotsenozlar ichida organzimlar soni xilma-xilligi juda ham chegaralangan (foydali o’simliklar, hayvonlar turlari); 3) Agroekosistemalarda dominantlik qiladigan turlar tabiiy tanlanish emas, balki sun’iy tanlanish ta’sirida bo’ladi.

Agrosistemalar kerakli ozuqa mahsulotl;ar olish uchun tashkil qilinadi va funksiyasi tuzilishi boshqarilib turiladi.

Ekosistemalar klassifikatsiyasi. Ekosistema funksional xislatlari yoki tuzilish belgilariga qarab klassifikatsiya qilinadi. Masalan, ekosistema kelayotgan foydali miqdori energiya miqdori va sifatiga qarab, u funksional bo’lishi mumkin. Undan tashqari o’simlik turlari yoki landshaftlarni fizikaviy turg’unlik belgilariga qarab, biomlarga bo’lishi ham keng qo’llaniladi (Odum, 1983).

Ekosistemalar klassifikatsiyasini tirik organizmlar guruhlarida (taksonomik) ajratib qarab bo’lmaydi. Tabiatda hamma voqealar bir-birlari bilan qo’shilib ketgan, shuning uchun ham ekosistemalarni klassifikatsiya qilishda ekologlar o’rtasida bir fikr yo’qligidan, ekosistemalarni o’rganishda turlicha yondashish foydali deb topildi. Quyidagi yirik sistemalar ajratilgan, ya’ni: 1) Yer usti ekosistemalari (tunda, boreal, mo’tadil, tropik, cho’l va boshqalar); 2) Cho’l suv havzalari, daryolar, botqoqliklar ekosistemasi; 3) Dengizlar ekosistemasi.