4-bob. Umumiy montaj ishlarida ishlatiladigan yuk ko‘tarish mashinalari

4.23-rasm. Mexanik yuritmali avtokran (a) va uning kinematik
sxemasi (b)
1 - shassi; 2 - quvvat tanlash kutisi; 3 - tayanch; 4 - rama; 5 - reduk­tor;
6 - barqarorlashtiruvchi qurilma; 7 - rolikli tayanch-burilish qurilmasi;
8- tayanch; 9- burilish platformasi; 10- posangi yuq 11 - ikki tutkich ustuni;12 - strela chig‘iri; 13 – reversiv taqsimlagich mexanizmi;
14 - aylanish mexanizmi; 15 - yuk chig‘iri.
Burilish platformasi 9 qo‘shimcha ramaga o‘rnatilgan rolikli tayanch-burilish qurilmasi 7 da aylanadi. Burilish platformasida streladan tashqari posangi yuk 10 ikki tutkich ustuni 11, reversiv-taqsimlagich mexanizmi 13, aylanish mexanizmi 14, yuk 15 va strela 12 chig‘irlari, boshqarish kabinasi va elektr jihozlar joylashgan.
Dvigatelning burovchi momenti tezliklar qutisi, quvvat tanlash qutisi 2 va reduktor 5 orqali reversiv-taqsimlagich mexanizmi 13 ga so‘ngra taqsimlovchi qutisidagi mufta qo‘shilganda aylanish mexanizmi 14, yuk 15 va strela 12 chig‘irlariga uzatiladi.
Avtokranlarda qo‘llaniladigan gidravlik va elektr yuritmalar ularni kinematik sxemasini ancha soddalashtiradi.


a) b)
4.24-rasm. Gidravlik avtokran
a – umumiy ko‘rinishi va mexanizmlarining kinematik sxemasi; b – to‘rtinchi o‘lcham guruhidagi kranni yuk ko‘tarish qobiliyati va yukni ko‘tarish balandligi grafigi; 1– strela; 2,3— gidrosilindr; 4— reduktor; 5 – to‘xtatkich;
6 –gidromotor; 7— aylanish mexanizmi; 8— reduktor;
9— baraban; 10 — gidromotor; 11–gidravlik nasos; 12 – quvvat tanlash reduktori; 13 – tezliklar qutisi; 14 — avtomobil dvigateli.
4.24-rasmda gidravlik avtokranning umumiy ko‘rinishi keltirilgan. Asosiy ishchi jihoz teleskopik stre­la bo‘lib, u siljuvchi va siljimaydigan seksiyalardan iborat. Siljuvchi seksiya ikki tomonga harakatlanuvchi gidrosilindr 2 yordamida harakatlanadi. Strela ostidagi bo‘shliqni ko‘paytirish uchun strelaga turli uzunliklardagi g‘ozsimon (gusak) mexanizmlar bo‘ylama o‘qqa nisbatan turli burchakda o‘rnatiladi.
Strelaning qiyalik burchagi parallel ishlovchi ikkita gidrosilindr 3 lar yordamida o‘zgartirilib, ularning shtoklari kerakli holatda gidroqulflar yordamida ushlab turiladi. Yukni ko‘tarish va tushirish gidromotor 10, re­duktor 8, baraban 9 va normal yopiq-to‘xgatgichdan iborat bo‘lgan yuk chig‘iri orqali amalga oshiriladi. Aylanish mexanizmi 7 gidromotor 6 va reduktor 4 dan iborat bo‘lib, reduktorning chiqish valiga o‘rnatilgan shesternya tayanch burilish platformasining qo‘zg‘almas tishli gardishi bilan ilashishda bo‘ladi. Gidravlik nasos 11 uzatmalar qutisi 13 va quvvat tanlash reduktori 12 orqali avtomobil dvigatelidan hapakat oladi. Boshqarish va yuritma tizimi quyidagi jarayonlarni birgalikda amalga oshirish imkonini beradi.
Strelani ko‘tarib-tushirish bilan platformani burish va te­leskopik strela uzunligini o‘zgartirish bilan yukni ko‘tarish-tushirish hamda strela seksiyalarini chiqarib-kirgizish va platformani burish bilan strelani ko‘tarib- tushirish kabi ishlar bajariladi.