4 б о б. Автоматлаштирилган ахборот


Эксперт тизимини яратиш босщичлари



Download 1,04 Mb.
bet26/30
Sana18.04.2022
Hajmi1,04 Mb.
#560495
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30
Эксперт тизимини яратиш босщичлари. Эксперт тизимини яратишнинг нисбатан боскичларига куйидагиларни киритиш мумкин: концепциялаш, реализация, тестдан утказиш, жорой этиш, кузатиб бориш, модернизациялаш.
Концепциялаш боскичида эксперт тизимини ишлаб чикиш буйича мутахассис эксперт билан хамкорликда танланган предмет сохасидаги муаммони ечишнинг услубларини баён этиш учун кандай тушунча, муносабат ва процедуралар зарурлигини хал этади. Боск;ичдаги асосий вазифа масалани ечиш жараёнида юзага келувчи вазифа стратегияси ва чекловларни тан лашдан иборат. Концепциялаш муаммони тулик тахлил этишни талаб этади.
Идентификация боскичида вазифа тури, тавсифи, улчами, ишланма жараёнидаги иштирокчилар таркиби аникданади. Моделнинг ярокдилиги куриб чикилади, талаб этиладиган «aa — машина» ресурслари бахоланади, эксперт тизимини яратиш максади белгиланади.
Формаллаштириш боскичида асосий тушунчалар ва муносабатлар.билимларни ифодалашнинг узита хос расмий тилига угказилади. Бу ерда куриб чик;илаёттан вазифа учун моделлар ёки маълумотларни такдим этишнинг ухшаш усуллари танланади.
Амалга ошириш боскичида юклатилган вазифаларни бажаришга кодир булган эксперт тизимининг жисмоний «кобили», юзаси яратилади.
Эксперт тизими фаолиятининг тугрилигини тестдан утказиш боскичида текшириш мумкин.
эксперт; фойдаланувчининг интерфейси; интерпретатор; тизимни яратиш модули; эксперт тизими кобиги; афзалликлар; эксперт тизимини яратиш боскичлари.
5.5-ф. АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯЛАР БИЗНЕСИ
ТОВАРЛАРИНИ КУЛЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИК
ЖАРАЙНИ ТАВСИФИ ВА ТАРКИБЛАШТИРИШ ТИЗИМИ
Ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларидан кенг фойдаланиш ва улар асосида иш жойларини якори сифат даражасида ташкил килиш долзарб муаммолардан хисобланади. Хозирги , мехнат таркиби ва характерига, уни ташкил килиш жараёни, бандлик таркиби, мехнат сифати, ишдан коник;иш ва бошка омилларга ахборотлаштириш жидкий таъсир курсатмокда.
Ахборот-коммуникациялар технологиялари индустриясининг миллий иктисодда мустакил тармок булиб шаклланиши ва ривожланиши аввало, иш жойларида ЭХ,М ва ахборотларни кайта ишлашнинг замонавий воситаларига утиш билан боглик. Шунинг учун хам асосий мехнат предмети — ахборотдир, мехнат воситаси эса ушбу индустриянинг техник воситалари хисобланади. Шу билан бир каторда ахборот-коммуникациялар технологиялари индустриясининг айрим булимларида турли аудио, видео ва бошкз шаклдаги ахборот махсулотлари мехнат предмети булиши мумкин. Халкаро микёсда ахборот фаолиятининг мехнат предметы миллий ва жахон ахборот ресурслари хисобланади. Шунингдек, унга ахборот индустриясининг юкорида келтирилган мехнат воситаларидан ташкзри бошка полиграфик ва репрографик воситалари хам киргди.
Мехнат унумдорлигини орттиришнинг истикболли йуллари махсулот сифатини юксалтиришнинг асосий уналишларидан саналади, У ишлаб чикзришнинг барча жараёнларини замонавий ахборот-коммуникациялар бизнеси товарлари асосида комплекс ва окилона ахборотлаштирипщан иборат.
Ахборот-коммуникациялар бизнесига икки нуктаи- назардан каралади: яъни интерактив хизматлар ва фойдаланувчилар томонидан. Фойдаланувчилар томонидан ахборот-коммуникациялар бизнесини амалга ошириш жараёнлари 1.27-расмда келтирилган, чунончи:
• ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларини сотиб олиш муаммолари;
• ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларидан фойдаланиш масалалари;
• ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларидан фойдаланиш натижаларини бахолаш.
Ахборот-коммуникациялар технологиялари индустриясининг махсулотларини халк хужалик сохаларида иштирок этиш шакли буйича икки rypхга ажратиш мумкин.
Биринчи гурта жамият ва унинг аъзолари томонидан бевосита истеъмол килинадиган махсулотлар киради. Бундай махсулотларга санъат дурдоналари, адабиётлар, илмий ишлар, маълумотномалар, дарсликлар, оммавий ахборот, ташвикот ва реклама кабилар киради. Ахборот махсулотларини ишлаб чикариш ва истеъмол килиш хам бозорнинг бошка товарларига хос булган конунларига буйсинади.
Иккинчи гурухга эса ишлаб чикзрувчилар узига кандайдир зарар келишидан чучиб жамиятдан яширишга харакат калган ахборот махсулотлари киради. Ушбу ахборот махсулотлари таркиби ишлаб чикдришнинг технологик хусусиятлари, сотув хажмини ва даромад даражасини таъминловчи омиллар, ишлаб чикарилаёлган махсулотларнинг салбий томонлари хакидаги маълумотлардан иборат. Композицион ёндашиш асосида истеъмолчиларнинг ахборот махсулотларига булган муносабати даражасини аниклашнинг асосини мультиатрибутив моделлар ташкил килади. Унинг куйидаги узига хос томонлари мавжуд:

• истеъмолчилар ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларини атрибут ва хусусиятлар йигиндиси куринишида кабул к;илади;


• ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларининг атрибут ва хусусиятларига турли истеъмолчилар турлича даражада ахамият бериши мумкин;
• истеъмолчилар хар бир атрибут ёки хусусиятларнинг фойдалилик функциясини шакллантиради;
• истеъмолчиларнинг муносабати таркиблаштирилган, яъни муносабат уларнинг хотирасидаги ахборотлар асосида шаклланади.
Ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларидан комплекс фойдаланишнинг технологик жараёни тизими ахборот ресурсларини йигиш, узатиш, кейта иш- лаш ва такдим этишдан (Р), ушбу бизнес товарларидан фойдаланиш жараёни (5') ва фойдаланувчининг уз иш жойида фаолият курсатиш жараёнидан (1) иборат. Юкорида келтирилган жараёнлар технологик жараёнлар тизими холатини белгиловчи узаро алокалар асосида бир-бирига таъсир курсатади: аник бир даврсиз узилишли ( — ), белгиланган даврда вакти-вакти билан (-) ва узлуксиз (-).
Технологик жараёнлар элементлари фаолият курсатиши билан биргаликда ушбу узаро алокалар ахборотлашган жамиятда иш урнининг таркибий моделини ташкил к;илади. Келтирилган белгилардан келиб чиккан холда — иш жойи технологик жараёни тизими фаолият курсатиш белгиларининг мажмуи буйича таркибий тизимлаштиришни амалга оширамиз:
RM,=(P,S,I,—,—, (12)
Ушбу тупламга асосланган холда иш жойи технологии жараёнларининг таркибий тизимлаштирилиши 1.14-жадвалда келтирилган. Жадвалдан куриниб турибдики, мослашиш, аъзо булишлик, бирга булиш ва яралиш тамойилларидан фойдаланиб хамда улар уртасидаги узаро алокаларни уйгунлаштирган холда ахборот- коммуникациялар бизнеси товарларидан иш жойларида кенг фойдаланиш жараёнининг технологик таркибини таснифловчи 24 та таркибий формула юзага келди.
Юкорида келтирилган тамойиллардан фойдаланган холда таркибий элементлар орасидаги алокаларни комбинациялаш натижасида иш жойидаги жараёнларнинг таркибий формулаларини еттита гурухга ажратиш имкони мавжуд. Хар бир кейинги формула ахборот-коммуникациялар бизнеси товарлари асосида янада мукаммалрок булган иш жойларини таркибий жихатдан тавсифлаб беради.
Ахборот-коммуникациялар бизнеси товарлари асосида технологик жараёнларни автоматлаштириш куйидаги тенденциялар билан ифодаланади:
• илмий-техникавий ресурсларни давлат микёсига олиб чикувчи CD-ROM технологияларнинг тезкор ривожланиши;
• ахборот ресурсларининг локал ва глобал телекоммуникация технологиялари хисобига янада шаклланиши;
• корхона, худуд ва худудлараро микёсда ахборотларни кайта ишлашни автоматлаштиришнинг комплекслилиги;
• ахборот ресурсларини кайта ишлаш ва сакдацнинг янги воситалари пайдо булиши, мавжудларининг таснифларини янада мукаммаллаштириш;
• ахборотларни ишлашнинг автоматлаштирилган жараёнларида иштирок этаётган фойдаланувчилар сафининг кенгайиши.
1.14-жадвалдаги таркибий формулаларнинг тахлили уларнинг турт турдаги иш жараёнларини ифодалаётганини курсатади. Иш жараёнининг биринчи тури (1...3 таркибий формулалар) битта функционал элементли технологик жараёнлар тизимини ифодалайди. Улар эркин жараёнда булган иш жойларини, яъни ахборот- коммуникациялар бизнеси товарларини ишлаб чикиш, автоматлаштириш воситаларининг иши ва фойдаланувчининг фаолиятини акс эттиради. Ушбу гурух функционал туликсиз булган иш жойининг хар учтадан битта таркибий элементини ифодалайди.
Биринчи турдаги иш жойлари бир функцияли куринишда булиб, уларнинг асосида мос келадиган алокаларни урнатиш оркали бошка турдаги иш жойлари яратилади.

Иккинчи турдаги таркибий формулалар (4...7) иш жойида онда-сонда бажариладиган жараёнлар мажмуини ифодалаб, таркибий элементлар уртасидаги нодаврий алокадорлиги билан ажралиб туради. (4...6) формулалар иш жойидаги таркибий элементларнинг иккитаси бажарадиган функционал нотулик жараёнларни акс эттиради. Факат 7-формула иш жойининг функционал тулик жараёнини ифодалайди.


Учинчи турдаги таркибий формулалар (8...14) турли хил (даврий ва нодаврий) жараёнларнинг кетма- кетлигини ва маълум вакт бирлигида бажарилишини ифодалайди.
Туртинчи турдаги таркибий формулалар (15...24) синхрон равишда руй бераётган жараёнлар таркибини изохлаб, таркибий элементлар уртасидаги алокаларнинг узлуксизлиги билан ифодаланади. 24- таркибий формула билан ифодаланувчи тулик функционал жараён ахборотлашган жамиятдаги энг мукаммал иш жойини акс эттиради. Бундай шароитда когозсиз технологиялар тизими тулик фаолият курсатади.
Ахборот ресурсларининг ишлаб чикариш билан боrлик булган фаолият турларини ва ушбу фаолиятни мехнат воситаси ва предметлари билан таъминлашни ахборотлар индустрияси таркибига киритиш керак. Чунки, ахборот махсулотларини кайта ишлаш воситаларининг ривожланиб бориш жараёни мехнат унумдорлигини бир неча баробар оширади хамда ахборотлар сохасида банд булган мехнат ресурсларининг усиши даражасини баркарорлаштиради.
Элементларнинг узаро алокаси ва муносабатини ифодаловчи тизим таркибини тадкик килиш таклиф килинган тизим элементларини синтез килишнинг объектив асоси хисобланади. Тизимни тадкик этишнинг асосий вазифаси тизимга таъсир килаёттан элементларнинг узаро алокадорлигини курсатиб беришдир. Хар бир иш жойининг элементлари аник сон билан ифодаланиши мумкин. Иш жойи элементлари турли хил хусусиятларга эга булганлиги учун хамда уларнинг тизимга курсатаёттан таъсир даражасини аниклаш максадида уларни бир хил шароитда куриб чикиш максадга мувофик булур эди. Бунинг учун Р, S, I курсаткичлар бир хил улчамда ёки умуман улчамсиз булиши керак. Бир хил шартларга буйсуниш уларга битта ягона тизим сифатида ёндошишга асос булади. 2-жадвалдаги таркиблаштиришдан келиб чик;кан холда шуни айтиш жоизки, иш жойининг барча таркибий элементлари битта максад учун хизмат килади, яъни иш жойидаги ишлаб чикдриш жараёнининг хар кдндай кисми тизимли (тартибли) асосда бажарилишини таъминлайди.
Тизимлаштириш асосида барча иш жойларидаги жараёнлар туртта турга ажратилган: бир босаичли, нодаврий, даврий, узлуксиз. Ахборотлашган жамиятдаги энг мукаммал иш жойида ишлаб чикдриш таркибий элементлари фаолият курсатишнинг энг мувофиклашган даражасига эга балади (24-формула).
Ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларининг махсулот сифати даражасига таъсирини куйидаги омиллар билан аниклаш мумкин:
а) иктисодий-техник омиалар: — ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларидан фойдаланиш даражаси улардан фойдаланилган холда ишлаб чик;илган махсулот хажмининг умумий ишлаб чикилган махсулот хажмига нисбати билан аникпанади (% хисобида);
— ахборот-коммуникациялар бизнеси товарларининг солиштирма огирлиги, ушбу товарлар умумий нархининг бошкариш объектидаги ускуналар умумий нархига нисбати билан аникланади (% хисобида);
— келажакда такомиллашиб борадиган технологик жараёнларнинг солиштирма огирлиги, ушбу технологиялар асосида ишлаб чикилган махсулот хажмининг умумий ишлаб чикилган махсулот хажмига нисбати билан аникданади (% хисобида);
— фондларнинг янгиланиш коэффициенти, ушбу даврда киритилган асосий фондлар нархининг умумий нархга нисбати оркали ифодаланади (% хисобида);

Download 1,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish