3D modellashtirish va raqamli animatsiya

Asosiy buyruqlar: 
13.1. Customize User Interface … – interfeysni sozlash. 
13.2. Load/Save Custom UI Scheme – interfeysning 
foydalanuvchi sxemasini yuklash/saqlash. 
13.3. Show UI – turli xildagi uskunalar panelini ko‘rsa-
tish/yashirish. 
13.4. Configure User Paths … (Foydalanuvchi yo‘lini 
konfigurasiyalash) – ochiladigan oynada foydalaniladigan barcha 
materiallar (sahna, tekstura, materiallar kutubxonasi va boshqa 
fayllar) uchun yo‘llar tayinlangan.
13.5. Configure System Paths … – asosiy (tizimli) papkalar 
konfigurasiyasi. 
13.6. Units Setup (O‘lchov birligini sozlash) – ochiladigan 
oynada metrik o‘lchovlar sistemasini (mm, sm, km), US Standard 
(dyumlar, futlar), muharrirning o‘zini o‘lchov birligini tanlash, yoki 
o‘zi o‘lchov birligini yaratishi mumkin. Bu obyektni keraklicha 
geometrik o‘lchamlarda loyihalash imkonini beradi.
13.7. Plug-in Manager … (Qo‘shiladigan modellar menedjeri) 
– turli xil muharrirlarga (nafaqat uch o‘lchovli) qo‘shimcha foydali 
ilovalar (masalan: hir xil o‘simliklar yaratish imkonini beradigan 
dastur va b.) yaratiladi. Ushbu buyruq sizning dasturingizga qanday 
ilovalar qo‘shilganini ko‘rsatadi.
13.8. Preference (Xususiyatlar) – 3D Studio Max grafik 
muharririning asosiy sozlashlari.

---

140 
14. MAXScript
– MAXScript dasturlashtirish tilida ssenariy 
yozish buyruqlari.
15. Help (Ma’lumot)
– ma’lumotlar tizimi, shuningdek, 
mazkur grafik muharrir haqida axborot beradi.
Buyruqlar paneli (command panel) 
Buyruqlar paneli ekranning o‘ng qismida joylashgan va sahna 
obyektlarini yaratish va tahrirlash bo‘yicha buyruqlar joylashgan 
oltita sahifadan tashkil topgan. Tegishli sahifani tanlash uchun 
sichqonchaning chap tugmasi bosiladi. Sahifa ichidagilar bosh 
menyuda takrorlanadi.
Buyruqlar panelining tuzilishi: 
1. Create (Yaratish) sahifasi 
: Ushbu sahifada turlicha ikki 
va uch o‘lchovli obyektlar yaratish buyruqlari, bo‘laklar tizimi, 
yorug‘lik 
manbasi, 
kamera, 
yordamchi 
obyektlar, 
hajmiy 
deformasiyalar va boshqalar joylashgan. 
2. Modifu (O‘zgartirish) sahifasi 
: Ushbu sahifada 
yaratilgan obyekt parametrlari (uzunlik, kenglik, segmentlar soni va 
b.), shuningdek, geometrik obyektlarni o‘zgartirish uchun uskunalar 
ro‘yxati (modifikatorlar) joylashgan.
3. Hierarchy (Ierarxiya) sahifasi 
: Ushbu sahifada obyekt 
koordinatasining lokal markazini o‘zgartirish buyrug‘i joylashgan. 
Bundan tashqari, bu erda ob’eklarning inversiyali kinematikasi bilan 
ishlash buyruqlari bo‘ladi.
4. Motion (Harakat) sahifasi 
: Ushbu sahifa ani-
matsiyalangan obyektlar bilan ishlashga mo‘ljallangan.
5. Display (Displey) sahifasi 
: Ushbu sahifada sahna 
obyektlarini vaqtinchalik yashirish va qayd qilish buyruqlari 
joylashgan. 
6. Utilities (Utilitalar) sahifasi 
: Ushbu sahifada sahna 
obyektlari bilan ishlash uchun qo‘shimcha utilitalar joylashgan. 
Masalan, reactor – dinamik obyektlar yaratish, MAXScript – 
ssenariylarni dasturlashtirish va b. 
Buyruqlar panelidagi obyektlar bilan ishlashda, obyektlar 
haqidagi axborotlar va ularni tahrirlash uchun buyruqlar joylashgan 

---

141 
(rollouts) bo‘lmalari paydo bo‘ladi. Har bir bo‘lma o‘z nomiga
hamda “+” (yopish bo‘lmasi) va “-” (ochish bo‘lmasi) belgilariga 
ega. 
5.20-rasm. Bo‘lma ko‘rinishi. 
Uskunalar paneli (toolbar)
Tugmalar ko‘rinishida berilgan uskunalar paneliga ayniqsa tez-
tez ishlatiladigan buyruqlar joylashadi. Sichqonchaning chap 
tugmasini bosganda, tugma sariq rangga o‘tadi va tegishli buyruq 
faollashadi.
 
Izoh
: Bajariladigan buyruqlarni o‘chirishning ikki xil usuli 
mavjud. Birinchi holatda tugmaga sichqonchaning chap tugmasini 
takroran bosganda o‘chiriladi. Ikkinchi holatda faol ko‘rinish 
ekraniga sichqonchaning o‘ng tugmasini bosganda tugma 
o‘chiriladi.
5.2-jadval 
Uskunalar panelini tashkil etuvchi tugmalar