35 mavzu: maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni badiiy adabiyot bilan tanishtirish metodlari. Bolalarni hikoya qilishga o’rgatishda maxsus metodlardan foydalaniladi. Ulardan asosiylarini aytib o'tamiz

Ushbu talablarning barshasi bir-biri bilan uzviy ravishda bog'liq bo’lib, bulardan birortasini ham e'tibordan chetda qoldirish mumkin emas.
Savod o’rgatish davrida qayta hikoya qilishga o'rgatish usullari bir qancha bo’lib, bu ishlar bolalar nutqini qayta hikoya qilish orqali amalga oshiriladi.


Ma’lumki, qayta hikoya qilish monologik nutqni shakllantirishda eng birinchi bosqich hisoblanadi. Shuning uchun har bir o’quvchi qayta hikoya qilishni yaxshi egallab olishi shart. Buning uchun har xil usullardan foydalaniladi. Vular quyidagilar:
Tarbiyachining bola bilan birga qayta hikoya qilishi.


Tarbiyachi bu usuldan qayta hikoya qilishga o'rgatishning dastlabki bosqichida, ayniqsa, hikoya qilib byera olmaydigan o’quvchilar bilan ishlashda keng foydalanishi kerak.
Qayta hikoya qilish jarayonida o’qituvchi o’quvchilarga sezdirmagan holda gavdasini to'g'rilashi, imo-ishora, ko'z qarashi bilan dalda berishi mnmkin, dars mashg’ulotining oxirida esa, albatta, o’quvchini maqtash kerak: "Yasha, endi boshqa o’rtoqlaringga hikoya qilish yengil bo'ladi. Faqat keyingi safar balandroq ovozda hikoya qilgin".


Qayta hikoyani takrorlash.


Vu usuldan ko'proq savod o’rgatish davrida hamda shu bilan birga murakkab hikoyalarga nisbatan maktabgacha ta’limning keyingi bosqichlarida ham foydalaniladi. Vu o’quvchi uchun ansha murakkab bo'lgan ishdir, chunki u o’qituvchining hikoyasiga alohida luqma tashlash (gap qistirish) bilan birga, to'liq jumlalarni ham takrorlashiga to'g'ri keladi.


So'z va jumlalarni aytib turish.


Bu usul qayta hikoya qilishning ravonligini, izchilligini ta’minlaydi, uzoq pauza qilishga uo'l qo'ymaydi. Bu usuldan ko'proq o’quvchi asar matnining ayrim joularini yesdan shiqarganda foudalaniladi.
Agar bola juda yaxshi hikoya qilsa-yu, biroq nutq sur'ati juda syekin bo'lsa, o’qituvchi pauza vaqtida sabr-toqat bilan hikoyaning davomini kuzatishi: o’qituvchining gavda holatiga e'tibor bilan qarashi, dalda byerishi orqali o’quvchi diqqatini to'plashi kyerak.


Agar bola hikoya qilayotgan vaqtda tyebranib (chayqalib) tursa, boshini egsa, qo’li bilan ortiqsha harakatlarni qilsa, uning hikouasini bo’lib tanbyeh byerish yaramaydi, balki budau hollarda imo-ishora, ko'z qarashi bilan uning xatosini, kamchiligini tuzatishi, hikoya qilib byergandan kyeuin esa hammaga yeshitarli qilib: "Hikoya qilayotganingda tinch turishing, boshingni pastga egmasdan, o'rtoqlaringga qarab turishing kerak, axir ular syening hikoyangni tinglashadi-ku", deb aytishi kerak. O’qituvchi o’quvchining bu nuqsonlarini kundalikka belgilab qo'ysa, maqsadga muvofiq bo'ladi. Chunki keyingi qayta hikoya qilib byerish mashg'ulotidan oldin uana bir marta o’quvchini ogohlahtirishda bundan foudalanadi.


Tarbiyachi aytib turish orqali, bolani qayta hikoya qilauotganida uo'l qo'ygan grammatik xatolarni to'g'irlaydi. Vu usul qayta hikoya qilishga o'rgatishning keyingi bosqichlarida ham qo'llaniladi.