3-modul: oliy maktabda ta’limni tashkil etish shakllari. 11-mavzu: ma’ruza va uni tashkil etish shakllari

Yakunlovchi ma’ruza ma’lum bir mavzu, muammoni yoki fanni o'rganib, uning yakuni bo'yicha o'tkaziladi. Muammo yechimlari va fanning predmeti to'g'risida asosiy xulosalar bayon etiladi.
Iqtisodiy fanlarni o'rganishda talabalarning ijodiy fikrlarini rivojlantirishga ta’sir ko'rsatishi, ularni jamiyat rivojlanishi iqtisodiy qonun, tendensiyalarini chuqur tushunishi, nazariy masalalar bilan amaliyotni bog'lash mahoratini hosil qilishlari uchun ma’ruza quy­idagi asosiy talablarga javob berish kerak:
Ma’ruzaga qo'yiladigan asosiy talablarni ikki guruhga ajratish mumkin.

1. 
   Ma’ruza tayyorlash shakliga, boshqacha aytganda ma’ruza matniga qo'yiladigan talablar.
   
2. 
   Ma’ruza o'qishga qo'yiladigan talablar.
   

Birinchi guruh, ma’ruza matniga qo'yiladigan talablar quyidagilardan iborat:

1. 
   O'qituvchi ma’ruzaning detallashtirilgan rejasi, boshqacha aytganda, texnologik xaritasirri tuzishi zarur. U aniq va lo'nda ifodalangan butun ma’ruza mazmunini qamrab oluvchi masalalarni o'z ichiga olishi zarur.
   
2. 
   Bayon qilinishi ko'zda tutilgan masalalar mantiqiy izchillikda yoritilishi hamda ular qisqacha xulosalar bilan yakunlanishi kerak.
   
3. 
   Ma’ruza matni kirish, asosiy va yakuniy qism, ya’ni xulosa qismlaridan iborat bo'ladi.
   
4. 
   Ma’ruzaning mazmuni ochib beriladigan asosiy qismida quyidagi jihatlarga e’tibor berilishi lozim:
   

1. 
   Ma’ruzaning g'oyaviy nazariy jihatlari:
   

• 
  Ma’ruzada O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qabul qilingan qonunlar, me’yoriy hujjatlar hamda atoqli davlat arboblari asarlaridan sitatalar keltirilishi;
  
• 
  mavzuning asosiy tushunchalarini o'quv dasturiga mos ra­vishda ochib berilishi;
  
• 
  ma’ruza matnining ilmiyligi; O'zbekiston Respublikasining amaldagi qonunlari mavzularda aks ettirilganligi;
  
• 
  ma’ruza matnida muammoli vaziyatlarni yuzaga keltiruvchi masalalarning berilishi;
  
• 
  ma’ruza matnlarida milliy mustaqillik, Milliy g'urur, Vatanga muhabbat, xalqqa sadoqat kabi bunyodkorlik g'oyalarini aks etishi;
  
• 
  nazariyani amaliyot bilan bog'liqligi;
  
• 
  o'rganilayotgan mavzuning tegishli fandagi hozirgi o'rni belgilanishi va boshqalar.
  

2.