3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Qandaydir mamlakat ishlab chiqaruvchi 
mamlakatdan tovarni o‘z iste’moli uchun emas, balki uchinchi mamlakatga 
qayta sotish uchun olgan taqdirda reeksport ro‘y beradi.
Reeksport bilan 
reimport uzviy bog‘liq. 
Reimport iste’molchi mamlakatdan reeksport tovarni 
sotib olishni bildiradi.
O‘zbekistonda tashqi savdo aylanmasi va uning tarkibi quyidagi 
ma’lumotlar bilan tavsiflanadi (3-jadval). 
3-jadval.
O‘zbekistonda tashqi savdo aylanmasi va uning tarkibi, foiz hisobida.
1
 
Yillar 
Ko’rsatkichlar 
2000
2002
2003
2004
2005 
2006 
2007 
2008 
Tashqi savdo 
aylanmasi 
100,0 
 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0
100,0
100,0
100,0
Eksport 
52,5 
52,4 
55,7 
56,0 
56,9 
59,2 
63,2 
60,7 
Import 
47,5 
47,6 
44,3 
44,0 
43,1 
40,8 
36,8 
39,3 
Eksport – jami 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0
100,0
100,0
100,0
shu jumladan: 
Tovarlar 
86,3 
84,1 
85,6 
88,2 
87,8 
87,9 
89,3 
89,6 
Xizmatlar 
13,7 
15,9 
14,4 
11,8 
12,2 
12,1 
10,7 
10,4 
Import – jami: 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0
100,0
100,0
100,0
shu jumladan: 
Tovarlar 
91,5 
89,4 
89,8 
88,9 
89,6 
90,9 
92,6 
89,0 
Xizmatlar 
8,5 
10,6 
10,2 
11,1 
10,4 
9,1 
7,4 
11,0 
Manba: O’zb
е
kiston R
е
spublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari. 
1
O‘zR Davlat Statistika qo‘mitasi ma’lum
о
tlari. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

232 
«Tashqi bozorda kon’yunkturaning yomonlashuviga qaramasdan, 2008 
yilda tashqi savdo aylanmasi 21,4 foizga oshdi, ayni vaqtda tovarlar va 
xizmatlar eksporti 28,7 foizga ortdi. Natijada tashqi savdo balansida ijobiy saldo 
hajmi s
е
zilarli darajada o’sdi. Bu esa ishonchli to’lov balansi va iqtisodiyotimiz 
barqarorligining muhim ko’rsatkichi bo’lib xizmat qilmoqda»
28
. 
Eng muhimi, eksport hajmining ana shunday o’sishi biz uchun an’anaviy 
r
е
surslar bo’lmish paxta tolasi, qimmatbaho m
е
tallar va turli xomashyo yetkazib 
b
е
rish hisobiga emas, balki asosan avtomobillar, n
е
ft-kimyo va m
е
tall 
mahsulotlari, min
е
ral o’g’itlar, ip-kalava va gazlama, trikotaj buyumlar, sim-
kab
е
l mahsulotlari, qurilish mat
е
riallari va boshqa shu kabi ko’plab eksport 
tovarlari hajmi va turlarini ko’paytirish evaziga ta’minlanmoqda.
Natijada «tashqi savdo tarkibida chuqur ijobiy o’zgarishlar ro’y b
е
rmoqda. 
K
е
yingi yillar mobaynida eksport tarkibida raqobatdosh tayyor mahsulot 
salmog’ining barqaror o’sish t
е
nd
е
ntsiyasi va xom ashyo yetkazib b
е
ruvchi 
tarmoqlar mahsulotlari ulushining kamayib borayotgani yaqqol ko’zga 
tashlanmoqda. 2008 yilda umumiy eksport hajmida xom ashyo bo’lmagan 
tovarlarning ulushi 71 foizdan ziyodni tashkil etdi. Ayni vaqtda O’zb
е
kiston 
uchun an’anaviy eksport xom ashyosi bo’lgan paxta tolasining bu boradagi 
ulushi 2003 yildagi 20 foizdan 2008 yilda 12 foizga tushdi»
29
. 
«Bizning k
е
yingi yillarda eksport sohasida qo’lga kiritgan yutuqlarimiz, 
avvalo, 
mamlakatimiz 
iqtisodiyotini 
tubdan 
tarkibiy 
o’zgartirish 
va 
div
е
rsifikatsiya qilish, qisqa muddatda biz uchun mutlaqo yangi, lokomotiv 
rolini bajaradigan tarmoqlarni barpo etish, ishlab chiqarishni mod
е
rnizatsiya 
qilish, t
е
xnik va t
е
xnologik yangilash dasturlarini amalga oshirish, zamonaviy 
bozor infratuzilmasini shakllantirish borasida o’z vaqtida boshlangan, chuqur 
o’ylangan va uzoq istiqbolga mo’ljallangan ishlarimizning natijasidir»
30
. 
Eksport va importning harakatida ham multiplikatsiya samarasi mavjud 
bo‘lib, bu omilni hisobga olish o‘ta muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada 
taniqli iqtisodchi olimlardan J.Keyns, R.Kan, F.Maxlup, P.Samuelson va 
boshqalar tashqi savdo multiplikatori to‘g‘risidagi nazariy asoslarni yaratishda 
katta hissa qo‘shdilar.