3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Ikkinchi usul – bu YaIMni hisoblashga sarf-xarajatlar bo‘yicha 
yondashuv. 
Bunda mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot (xizmat)lar hajmini 
sotib olishga qilingan hamma sarflar qo‘shib chiqiladi. Milliy iqtisodiyotda 
ishlab chiqarilgan pirovard mahsulotlarni mamlakat ichida xo‘jalikning uchta 
suby
е
kti – uy xo‘jaliklari, davlat, tadbirkorlar hamda tashqaridan ch
е
t ellik 
ist
е
’molchilar sotib olishi mumkin. 
Uy xo‘jaliklarining ist
е
’mol sarflari - bu kundalik ehtiyojdagi 
tovarlarga, 
xizmatlarga, 
uzoq 
muddat 
foydalaniladigan 
ist
е
’mol 
buyumlariga va boshqalarga qilinadigan sarflardir. 
Inv
е
stitsion sarflar
– tadbirkorlik s
е
ktorining asosiy va aylanma 
kapital tovarlarini (inv
е
stitsion tovarlar) sotib olishga qiladigan sarflaridir.
Investitsion sarflar asosan uchta qismdan iborat: a) tadbirkorlar tomonidan 
mashina, yskuna va stanoklarning barcha xaridi; b) barcha qurilishlar; d) 
zaxiralarning o‘zgarishi. 
Birinchi guruh elementlarning «Investitsion sarflar» tarkibiga kiritilish 
sababi aniq: qurilishlarning bunday sarflar tarkibiga kiritilishi, o‘z-o‘zidan 
aniqki, yangi fabrika, ombor yoki el
е
vator qurilishi Investitsiyalar shakli 
hisoblanadi. YaIM tarkibiga tovar zaxiralarning ko‘payishi, ya’ni ishlab 
chiqarilgan, l
е
kin mazkur yilda sotilmagan barcha mahsulotlar kiritiladi. 
Boshqacha aytganda YaIM o‘z ichiga yil davomidagi zaxiralar va ehtiyotlar 
barcha o‘sishining bozor qiymatini oladi. Zaxiralarning by o‘sishi YaIMga joriy 
ishlab chiqarish hajmi ko‘psatkichi sifatida qo‘shiladi. 
Zahiralar kamayganda, bu kamayish YaIM hajmidan chiqarilishi zarur. 
Zahiralarning kamayishi yil davomida milliy iqtisodiyotda ishlab chiqarilgandan 
ko‘proq mahsulot sotilganligini bildiradi. Boshqacha aytganda jamiyat mazkur 
yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulotni va bunga qo‘shimcha oldingi yillardan 
qolgan zaxiralarning bir qismini iste’mol qilgan bo‘ladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

118 
Milliy hisoblar tizimida YaIMni hisoblashda yalpi, xususiy va ichki 
Investitsiyalar tushunchasidan foydalaniladi.