3-mavzu. Turopereytingda xizmat ko’rsatishni tashkil qilish Reja

Menejment kompaniyalari. Menejment kompaniyalari va otel egalari o’rtasidagi kelishuv bo’lgan boshqaruv shartnomasi Cornell Mehmonxonalar maktabi proffessori James Eyester tomonidan quyidagicha ta’riflanadi.³ Boshqaruv shartnomasi bu otel egasi va operator o’rtasidagi yozma kelishuv bo’lib, unda otel egasi operatorni muassasaning butun operativ mas’uliyatini zimmasiga yuklash uchun va mussasani prossional ruhda boshqarishi uchun agent (ishchi) sifatida yollaydi.

Agent sifatida operator binoning xizmat ko’rsatishi kabi operatsiyalar xarajatlari uchun otel egasi nomidan to’laydi, bularni o’sha operatsiyalarning naqd pul oqimidan to’plangan mablag’lardan to’laydi, o’zida esa boshqaruv haqini saqlab qolib qolgani foydani, agar u naqd pul ko’rinishida, otel egasiga topshiradi. Otel egasi binoni yer, bino, mebel va jihozlar, va ishchi kapitali bilan ta’minlaydi hamda loyiha uchun to’liq qonuniy va moliyaviy mas’uliyatni zimmasiga oladi.

Dastlabki menejment kompaniyasi Sezar Ritz Group bo’lgan bo’lishi mumkin. XIX asrning oxirida Sezar Ritz, o’zinig mashhur Escoffier ismli bosh oshpazi bilan bilan birgalikda alohida egalik qiluvchi otellar menejerlarini tayinlash va nazorat qilish ishlari uchun haq olar edilar. O’sha kelishuv otelga o’zini Ritz mehmonxonasi deb reklama qilishga imkon yaratdi.

Birinchi Qo’shma Shtatlardagi menejment kompaniyasi 1920-yilllarda kichik kollej mehmonxonalarini boshqarishni boshlagan Treadway Hotel Company edi. 1930-yillarda, Amerika mehmonxonalar Korporatsiyasi otellarni inqirozga uchratishga muvaffaq bo’ldi, ammo 1970-yillarning oxiriga kelib, AQShdagi bor yo’g’I 3 yoki 4 ta menejment kompaniyalari bor bo’lgan.

Kompleks xizmat ko‘rsatish o‘z ichiga turistik xizmatlar to‘plami turpaketni oladi. Turizmda xizmatlar turli tumandir: joylashtirish, ovqatlantirish, tashish, ekskursion, dam olish-ko‘ngilochar va maishiy xizmatlar, sport va kurort dasturlari, turistik safarlar va h.k.

Turistik amaliyotda asosiy va qo‘shimcha xizmatlar tushunchalari amal qiladi. Ular o‘rtasida qanday farq bor? Iste’molchilik hususiyatlari nuqtai nazaridan ular o‘rtasida hech qanday farq mavjud emas. Ekskursiyalar agar ular turning narxiga va kompleks xizmat ko‘rsatishiga kiritilgan bo‘lsa ular asosiy xizmatlar hisoblanadi, ammo agar turist o‘z hohishiga binoan to‘langan turga qo‘shimcha ravishda yana biror ekskursiyani harid qilsa, bu qo‘shimcha xizmatga aylanadi. Shunday qilib asosiy va qo‘shimcha xizmatlar o‘rtasidagi farq ularning turist tomonidan dastlabki sotib olingan turga aloqadorligiga bog‘liq.