3 мавзу. Сиёсатшуносликка оид амалий ва фундаментал тадқиқотлар таҳлили

---

 
 
 
3 мавзу. Сиёсатшуносликка оид амалий ва фундаментал тадқиқотлар 
таҳлили 
 
1.Вазият таҳлили тушунчаси 
2.Сиёсий 
вазиятнинг умумий таҳлилининг вертикаль ва 
горизонталь тури
3.Муаммоли ва ташхисли вазият таҳлили 
 
Замонавий сиёсий таҳлил тушунчаларини изоҳлаб, сиёсий таҳлилни 
аниқроқ билиш учун унинг алоҳида поғоналарини кўриб чиқишга ўтиш 
мумкин.
1.Вазият таҳлили тушунчаси 
Сиёсий таҳлилнинг биринчи поғонаси – вазият таҳлилидир. Вазият 
таҳлили - бутун сиёсий таҳлил биноси жойлашган ўзига хос фундаментидир. 
Сиёсат дунёсида жорий ҳолатнинг таҳлилисиз прогноз қилиш мумкин эмас. 
Бу ҳолатни уй қурилишига қиёсласа бўлади, яъни - тамомладаги йўл қўйилган 
хатолар энг ачинарли натижаларга олиб келади. Худди шундай вазият
таҳлилида бўлган ҳар қандай хато албатта сиёсий таҳлилнинг кейинги 
поғоналарга таъсир кўрсатади.
Сиёсий вазият деганда биз сиёсий тизимнинг муайян вақтда унинг 
субъектлариаро ҳаракатлар жамламасини тушунамиз. Шундай қилиб, сиёсий 
вазиятнинг тўлиқ таҳлили биргаликда жамиятнинг сиёсий тизимини ташкил 
этадиган, барча сиёсий омилларнинг ҳаракатларини қамраб олиш керак. 
Вазият таҳлилининг долзарблиги - унинг асосий белгисидир, чунки анча вақт 
ўтгандан кейин унинг ўрганиши мақсадга мувофиқ бўлмайди. 
Рус сиёсатшунослик мактабида сиёсий вазиятнинг шунга ўхшаш 
таърифи мавжуд. Масалан, М. Хрусталев сиёсий вазиятни «сиёсат 
субъектларнинг институционал ва шахсий муносабатлари йиғиндиси”, - деб 
ифодалайди. Бизнинг фикримизча, у сиёсат сабъектларини жуда кенг маънода 
тушунади, у фақатгина "бошқарадиган элита ва давлат аппарати", сиёсий 
оппозиция, ва "сиёсий нейтралларни"гина ажратади. Агар фақат сиёсатнинг 
бундай умумий субъектларни кўриб чиқиб, вазият таҳлил қилинса, биз 
вазиятнинг мегамоделини олишимиз мумкин. Бу мегамодель икки ўлчам 
билан ҳарактерланади - мазкур давлатдаги жорий сиёсий режим ва мураккаб 
ички сиёсий вазият. Замонавий таҳлилчи эса сиёсий вазиятни батафсилрок 
кўриб чиқиш керак. Яъни сиёсатнинг бу тоифа субъектлари сирасига йирик 
саноат ва молия ташкилотлари, оммавий ахборот воситалари, мустақил таҳлил 
марказларини киритиш мумкин. Йирик ташкилотлар ва оммавий ахборот 

---

воситалари сиёсий ҳаётда фаол иштирок этадилар, демак, сиёсий вазиятнинг 
шаклланишида ҳам уларнинг роли аҳамиятли.