3-Mavzu: Oqsillarning strukturasi reja: Oqsil tarkibida uchrovchi bog’lar: а peptid bog’lar

Gemoglobin modeli qizil rangdagi gem guruhi

Oqsil molekulasini tashkil qiladigan kichik birliklar har xil fizik va kimyoviy ta`sir natijasida dissotsiyalanishi mumkin, bujarayon qaytar bo’lib, dissotsiyalangan kichik bo’lakchalar ma`lum sharoitda qaytadan yana birikadi. Oqsillarning fermentativ xususiyatlari ularning to’rtlamchi strukturasiga bog`liqdir. To’rtlamchi struktura hosil bo’lishida oqsillar molekulasida uchraydigan barcha kimyoviy bog`lar ishtirok etadi; vodorod, disulfid, elektrostatik va gidrofob bog`lar. Oqsillarning to’rtlamchi strukturasi muhim funksional ahamiyatga ega.

Harqandayoqsillarningto’rtlamchistrukturasihosilbo’lishidaquyidabog’larishtiroketadi:

1. 
   Disulfid aloqalar;
   

Disulfid aloqa kovolent aloqa hisoblanadi. Ularning har biri ikki asosiy aminokislota sestidan tashkil topgan. Ikki sistein bir- biri bilan disulfi ko’prigi orqali bog’lanadi.

2. 
   Gidrofobli boglanish;
   

Qutubsiz aminokislotali zanjirlar molekulaning ichki qismida joylashishi kerak. U yerda ular boshqa bir gidrofobli aminokislotalar bilan boglanadi.

3. 
   Vodorod aloqalar.
   

Alkogol guruhlarda serin va treaninlarda vodorod boglanish bo’ladi. Peptid boglanishning kuchi kislorod yoki karboksil guruhlariga bogliqdir.

4. 
   Ion boglanish.
   

Bu manfiy zaryadli guruh (-COO^-) va aminoguruh (-NH³⁺) o’rtasidagi bog’ni ifodalaydi.¹¹