3-mavzu. Obligatsiyalar bozori. Aksiyalar bozori. Reja

5-rasm. London birjasidagi savdolar hajmi.
3. «Tik»lar hajmi, ya’ni berilgan vaqt oralig‘i davomida, masalan, 10 daqiqa yoki 1 soat ichida narxning o‘zgarishlar soni. Bu nom kotirovkalardagi ko‘pchilik o‘zgarishlar bir «tik»ka teng ekanligidan kelib chiqadi. AQShda fyucherslar bilan savdo qiladigan savdo maydonchalarining katta qismi bir kun davomidagi operatsiyalar hajmini chop etmaydi va treyderlar hajmni baholash sifatida «tik»lar hajmidan foydalanadi.
Bundan tashqari, turli saytlarda nafaqat savdo hajmini, balki strukturasini ham ko‘rish uchun qulay resurslardan foydalaniladi. Bunday resurslar «bozor xaritasi» deb nomlanadi. Uni rasmiylashtirishga yondashuv bitta: segmentlar maydoni qimmatli qog‘oz bilan savdo hajmini ko‘rsatadi, rangi esa – narxni.
O‘zgaruvchanlik
O‘zgaruvchanlik (volatillik, Volatility) – daromad yoki aktivning bozor narxi o‘zgarib turish darajasini tavsiflaydigan moliyaviy ko‘rsatkich.
Moliyaviy risklarni boshqarishda eng muhim moliyaviy ko‘rsatkich va tushuncha hisoblanadi, bu yerda belgilangan vaqt oralig‘ida moliyaviy vositadan foydalanishning risk o‘lchamini ifodalaydi. O‘zgaruvchanlikni hisob-kitob qilish uchun tanlanma standart og‘ish (o‘rtacha kvadratik og‘ish – O‘KO) statistik ko‘rsatkichi qo‘llanadi, bu esa investorlarga moliyaviy vositani xarid qilish riskini aniqlashga imkon beradi. O‘rtacha yillik o‘zgaruvchanlik eng ko‘p qo‘llanadi.
O‘zgaruvchanlikning ikki xil turi farqlanadi.
Tarixiy o‘zgaruvchanlik – bu uning qiymati haqida tarixiy ma’lumotlar asosida hisoblab chiqilgan berilgan vaqt oralig‘ida moliyaviy vosita qiymatining standart og‘ishiga teng bo‘lgan ko‘rsatkich.
Kutilayotgan o‘zgaruvchanlik – moliyaviy vositaning bozor qiymati kutilayotgan risklarni aks ettiradi degan taxminda moliyaviy vositaning joriy qiymati asosida hisoblab chiqilgan o‘zgaruvchanlik.
Standart og‘ish – bu nisbatan o‘rtacha qiymatli ma’lumotlar nuqtalari qanchalik keng tarqalganligini ko‘rsatadigan o‘lcham.