3-mavzu. Obligatsiyalar bozori. Aksiyalar bozori. Reja

Imtiyozli huquqlar
Imtiyozli huquqlar – belgilangan vaqt davri davomida (xalqaro amaliyotda) belgilangan kurs bo‘yicha oddiy aksiyalar yangi chiqarilishi ulushini xarid qilish huquqini beradigan qimmatli qog‘ozlar.
YoAJ uchun:
–aksiyalar xarid qilish imtiyozli huquqi – qonunchilik bilan yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlariga shu jamiyatning boshqa aksiyadorlari tomonidan sotiladigan aksiyalarni xarid qilishga taqdim etiladigan huquq. Bunday aksiyadorlar agar jamiyat nizomida bu huquqni amalga oshirishning o‘zgacha tartibi ko‘zda tutilgan bo‘lmasa, uchinchi shaxslar oldida aksiyalarni aksiyadorlarning har biriga tegishli bo‘lgan aksiyalar miqdoriga mutanosib ravishda uchinchi shaxsga taklif narxi bo‘yicha xarid qilish huquqiga ega;
–yopiq turdagi aksiyadorlik jamiyati nizomida agar aksiyadorlar aksiyalar xarid qilish borasida o‘zining imtiyozli huquqidan foydalangan bo‘lmasa, jamiyat uning aksiyadorlari tomonidan sotiladigan aksiyalarni xarid qilish borasida imtiyozli huquqqa ega bo‘lishi ko‘zda tutilishi mumkin.
OAJ uchun:
–ochiq obuna vositasida joylashtiriladigan qo‘shimcha aksiyalar va aksiyalarga konvertatsiya qilinadigan emission qimmatli qog‘ozlarni ularga tegishli bo‘lgan ushbu toifadagi (turdagi) aksiyalar soniga mutanosib miqdorda xarid qilish huquqi.
Aksiyadorlarning aksiyalarni xarid qilish imtiyozli huquqini amalga oshirishida jamiyat aksiyadorlariga qo‘shimcha aksiyalar joylashtirish narxi aksiyalarni boshqa shaxslar o‘rtasidan joylashtirish narxidan past bo‘lishi mumkin, lekin 10% dan ortiq emas.
Imtiyozli huquqlarning ijobiy jihatlari:
–imtiyozli huquqlar qimmatli qog‘ozlarni imtiyozli narxlarda sotib olish huquqini beradi;
–imtiyozli huquqlardan foydalanish natijasida aksiyadorlik kapitali strukturasi saqlanib qoladi;
–imtiyozli huquqlar mustaqil qimmatli qog‘ozlar hisoblanadi va fond bozorida ularning amal qilish muddati yakunlangunga qadar muomalada bo‘lishi mumkin hisoblanadi.
Imtiyozli huquqlarning amal qilish muddati juda qisqa: ikki-uch haftadan uch oygacha.
Jamiyat imtiyozli huquqlarning amal qilish muddati yakun topmagunga qadar ularni xarid qilish imtiyozli huquqiga ega bo‘lmagan shaxslarga qo‘shimcha aksiyalar va aksiyalarga konvertatsiya qilinadigan emission qimmatli qog‘ozlarni joylashtirish huquqiga ega emas.