3-мавзу. Мустақил Ўзбекистон Республикасининг ташкил топиши ва унинг тарихий аҳамияти



Download 46,77 Kb.
bet3/8
Sana23.02.2022
Hajmi46,77 Kb.
#133661
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
O'zbekistonning eng yangi tarixi 3-mavzu

Биринчидан, совет империяси ихтиёрий асосда эмас, балки зўравонлик, тазйиқ ўтказиш йўли билан “иттифоқ”қа кирган халқларнинг хохиш-иродасига зид равишда ташкил этилган, ўз моҳиятига кўра қатъий марказлаштириш тамойиллари асосида қурилган ва ҳар қандай демократик нормаларни рад этувчи давлат эди. “Иттифоқ”нинг “иттифоқдош социалистик республикалар” номи билан аталувчи субъектлари амалда зарур ҳуқуқларга эга бўлмай, Марказ билан субъектлар ўртасидаги муносабатлар қонунлар билан эмас, балки КПССнинг қатъий кўрсатма ва буйруқлари билан тартибга солинар эди. Бундай “иттифоқ”нинг келажаги бўлмаслиги, инқирозга юзтубан кетиши муқаррар эди.
Иккинчидан, совет империяси аслида чор самодержавиесининг “меросхўри” сифатида мустамлакачилик сиёсатини давом эттирди, у бутун-бутун халқларнинг миллий манфаатларитни поймол қилди, бутун “иттифоқ” ҳудудида бу халқларга ёт бўлган советлар шаклидаги давлат ҳокимияти тизимини яратди. Совет давлатида раҳбарлик вазифаси иттифоқ маркази қўлида мустаҳкамланди. Марказ билан этник чекка ҳудудлар (шу жумладан, Ўзбекистон) ўртасидаги муносабатлар асосан империяча муносабатлар, яъни Марказга мутлақ бўйсунган ҳолда амалга оширилди. Миллий масаланинг ҳал қилинмаганлиги, умуман олганда “СССР” деган ном остидаги бутун тизимнинг тенгсизлиги кўп миллатли Совет давлатининг инқирозини қонуний равишда олдиндан белгилаб берди.
Учинчидан, СССР жаҳонга ҳукмрон бўлишга, ривожланган капиталистик мамлакатлардан устунликка даъво қилди, лекин у замон синовига бардош бера олмади. Бозор иқтисодиётига эга бўлган ва тараққиётнинг демократик йўлини танлаган мамлакатлар устун бўлиб чиқди. Жаҳон халқлари сиёсий ва иқтисодий ривожланишнинг совет андозаси истиқболсиз эканлигини тушуниб етдилар. Бу ҳам инқирозга учрашнинг муҳим сабабларидан бири бўлди, чунки СССР жаҳон иқтисодий тизимига қўшилиб кетаолмади, жаҳон ҳамжамиятида қаршилик кўрсатиш омили бўлиб майдонга чиқди. Бу эса ўз навбатида жуда катта ва тобора ортиб борувчи модий-молиявий ва ҳарбий чиқимларни талаб қиларди, мустабид тузум эса мазкур чиқимларга бардош бераолмади.
Тўртинчидан, “Иттифоқ” инқирозга учрашининг асосий сабабларидан яна бири шу бўлдики, Марказнинг ўз моҳияти билан империяча сиёсати “иттифоқ” таркибидаги халқларнинг онгида, шу жумладан ўзбекларнинг ҳам, Марказнинг зуғумидан озод бўлиш, мустамлакачиликка барҳам бериш, тўла давлат мустақиллигига эришиш ишончини йўқотмади, балки мустақиллик сари қийинчилик ва катта йўқотишлар билан бўлса-да, қадамба-қадам қўйиб бордилар. Бундай кайфият 90-йилларнинг бошларига келиб янада кучайди, янги мазмун билан тўлиб борди ва Марказга тобе бўлиб яшашни истамасликларини очиқ намойиш қилди.

Download 46,77 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish