3-Mavzu. Menejment nazariyasi va amaliyotining rivojlanishi. Reja

Boshqaruvning empirik ta`limi. Bu ta`lim nazariyasi firma, tashkilotlar bilan aniq boshqaruv tajribasi asosida menejment usulini takomillashtirish, o`rganish va uni keyinchalik tarqatish yotadi. Bundan ta`limning nomi kelib chiqadi – empirik (empirik-tajriba). Uning vakillari E.Peterson, G.Saymon, P.Druker, R.Devis, A.Chandler, E.Deyl va boshqa olimlardir. Empirik ta`limning dunyoga kelishida ilmiy menejmentni va inson munosabatlari ta`limining bir qator qoidalarini yetarli darajada ishlatilishi sababdir. Empirik ta`limning tarafdorlari nazariy tamoyillarning ahamiyatini inkor qilmagan holda eng muhimi boshqaruv tajribasini bevosita tahlili deb hisobladilar. Boshqaruvni o`rgatishning maxsus usullari boshqaruvning aniq vaziyatlari asosida ishlab chiqilgan edi. Bu kabi tahlil, ularning fikricha, ushbu vaziyatga to`g’ri keladi. Empirik ta`lim firma ichidagi menejment amaliyotiga o`zining salbiy ulushini qo`shdi. U boshqaruv tarkibiga vazifaviy xizmatlarni tashkil etishda, muntazam xizmatlarda, texnik va axborot ta`limi tizimlarida va boshqalarda kimmatbaho tavsifnomalar berdi. Menejerlarni samarali o`qitish usuli bo`yicha katta izlanishlar olib borildi, amaliyotga esa yangiliklar kiritildi. Misol sifatida «Jeneral Motors» firmasining prezidenti bo`lgan A.Sloun tomonidan tashkil qilingan maxsus menejerlash tayyorlash Markazini keltirish mumkin. O`z asoschisining nomi bilan ataluvchi «Sloun ta`limi» hozirgi davrda dunyoga mashhur boshqaruv xodimlarini tayyorlovchi markaz hisoblanadi.
Empirik ta`lim vakillari bir qator muammolarni oldinga surishdi, so`ng 70-80 yillarda ular dolzarb bo`lib qoldi. Shulardan quyidagilarni keltirish mumkin:

1. 
   Ta`lim maskani boshqaruvni markazlashtirish va nomarkazlashtirish masalasiga salmoqli diqqat-e`tibor qaratdi.
   
2. 
   Maqsadli boshqaruvni joriy etilishida hamkorlik qildi.
   
3. 
   Empirik ta`lim boshqaruv vazifasini turkumlash muammosi; rahbar xodimlar mehnatini tashkil qilish bilan shug’ullangan.
   

Empirik ta`lim izlanuvchilari menejmentni kasblantirishni, ya`ni boshqaruv mehnatini muhim va alohida kasbga aylantirishni tasdiqlab keldilar. Kasbiy boshqaruvning birinchi xususiyati – menejerni barcha mavjud resurslardan bir butun yaratishdan va foydalanishdan iboratdir. Ikkinchi xususiyati – bu qaror qabul qilishda mo`ljalni tashkilotning kelajagiga qaratishdir.
«Menejment» tushunchasi empirik ta`lim vakillarining izlanishlarida ikkita ma`noda ko`riladi: keng va tor ma`noda. Keng ma`noda ijtimoiy nuqtai-nazardan menejment bu texnika yoki insonga xos moyillikni taraqqiy toptirish va guruhni shakllantirish usulidir. Guruhning qanday bo`lishiga qaramay u o`zining xususiy menejmentiga ega bo`lishi kerak. Bu ta`limga asos soluvchilar E.Peterson va E.Ploumenning fikriga ko`ra menejment qo`l ostidagilarga rahbarlik qilishdagi va u orqali insonning asosiy intilishini qoniqtiradigan jarayon deb bilish mumkin. Menejment rahbarlikni hukumatni o`ziga qabul qilish bilan, vazifalarni taqsimlash va ushbu tashkilotdagi odamlarini barcha hatti-harakati haqidagi hisobotni o`rnatilishi bilan qabul qiladi.