3-mavzu. Avtomobil yoqilg’ilari

Neft va alternativ yoqilg’ilarning tarkibi. 

---

26 
Neft yoqilg’ilarining tarkibi ma’lum darajada ularning eksplutatsion xossalarini 
belgilaydi. YOqilg’ilar fraktsion komponentli, guruxli kimyoviy( uglevodorodli va 
nouglevodorodli), individual va kimyoviy (elementli) tarkib bilan xarakterlanadi. 
Benzin, reaktiv, dizel, qozonxona yoqilg’ilarning eksplutatsion va ekologik 
xossalariga yoqilg’ining guruxli kimyoviy tarkibi eng katta ta’sir ko’rsatadi.
Distillyatli yoqilg’ilarning (benzin, reaktiv va dizel yoqilg’ilarning) guruxli 
kimyoviy tarkibini ularda bo’lgan turli sinf birikmalarining miqdorini xarakterlaydi 
va neft xomashyosining tarkibi bilan xam, yoqilg’ini olish texnologiyasi bilan ham 
aniqlanadi. SHuning uchun turli turdagi yoqilg’ilarning guruhli kimyoviy tarkibi 
keskin farq qiladi. Uglevodorodli va nouglevodorodli tarkibga yoqilg’ilarning 
eksplutatsion xossalari : antioksidlovchi, antikorrozton, past haroratli, eskirishga 
qarshi, kimyoviy va termik barqarorlik va boshqalarga bog’liq bo’ladi. 
Qoldiq yoqilg’ilarni guruxli kimyoviy tarkib bilan xarakterlab bo’lmaydi, 
chunki ular murakkab gibrid strukturali yuqori molekulyar uglevodorodli va 
nouglevodorodli birikmalarning aralashmasidan iborat. 
 
YOqilg’ilarning fraktsion va komponentli tarkibi 
Barcha tovar yoqilg’ilarni olishda birlamchi va ikkilamchi jarayonlar 
fraktsiyalarini kompautndirlaydilar. YOqilg’ining fraktsion va komponentli tarkibi 
orasida bevosita bog’liqlik mavjud (2 jadval) 
 
2-jadval
YOqilg’ilar asosiy turlarining fraktsion va komponentli tarkibi 
YOqilg’i 
Qaynab chiqish 
chegaralari 
Asosiy komponentlar 
Benzinlar 
35-200 
To’g’ri xaydalgan fraktsiya, riformat, 
izomerizat, 
boshqa 
engil 
uglevodorodlar 
Reaktiv yoqilg’ilar 140-280 
To’g’ri xaydalgan, gidrotozalangan 
kerosin-gazoyilli franktsiya 
Dizel yoqilg’ilar 
200-360 
To’g’ri xaydalgan gidrotozalangan 
gazoyilli fraktsiya 
Qozonxona 
yoqilg’ilari 
(mazutlar) 
350 dan yaqori 
Neftni to’g’ri xaydash qoldiqlari, 
gazoyillar