3-Ma’ruza: Shahar transporti turlari. Reja

Yo’lovchilar metropolitenni eng qulay, tez yuraradigan, havfsiz va komfortli transport turi deb hisoblaydilar. Mutaxassislar esa metropolitenni ommabopligini, uning yo’lovchi tashish hajmini (miqdorini) yuqoriligi, xizmat ko’rsatish madaniyatini, ish sifatini yaxshiligi, harakat mexanizmlarini avtomatlashtirilganligi sababli deb tushuntiradilar. Hammaning fikri bir yerdan chiqadi – metropoliten eng zamonaviy tezyurar transport vositasi.

• 
  Yo’lovchilar metropolitenni eng qulay, tez yuraradigan, havfsiz va komfortli transport turi deb hisoblaydilar. Mutaxassislar esa metropolitenni ommabopligini, uning yo’lovchi tashish hajmini (miqdorini) yuqoriligi, xizmat ko’rsatish madaniyatini, ish sifatini yaxshiligi, harakat mexanizmlarini avtomatlashtirilganligi sababli deb tushuntiradilar. Hammaning fikri bir yerdan chiqadi – metropoliten eng zamonaviy tezyurar transport vositasi.
  
• 
  Metropoliten tarixi bir yarim asrni o’z ichiga oladi. Birinchi bo’lib London metropoliteni qurilgan va 1863-yil yanvar’ oyida uning birinchi liniyasi ochilgan. Ushbu liniyani “Metropoliten kompaniyasi” qo’rgan bo’lib, yangi transport vositasi xuddi shu nom bilan atala boshlagan. (ma’nosi “Stolichniy”) ba’zi mamlakatlarda “er osti transporti” deyiladi).
  
• 
  Aholisi ko’p, zich joylashgan, ko’pgina yer osti muhandislik tarmoqlariga ega bo’lgan shaharlarda metropoliten qurish birmuncha mushkul. Toshkentning esa o’ziga xos tomonlari bo’lib, ularning ichida asosiysi uni seysmikligi bo’lgan. Bundan tashqari Toshkentning iqlimi juda issiq, yer osti suvlari yaqin joylashgan bo’lganligi uchun metropoliten qurish avvaliga mumkin emas deb qaralgan. Lekin, sobiq Ittifoq davrida metropolitenga ega bo’lish juda katta obro’ hisoblangan. Shu bois, 1971-yilning avgustida Toshkent shahrida metropoliten qurish to’g’risida qaror qabul qilingan va qurilish ulushbay usulda amalga oshirilishi to’g’risida kelishib olingan. Bunda Respublika kelishilgan holda juda katta byudjet mablag’lari ajratishga majbur bo’lgan, aks holda Moskva ushbu loyihani moliyalashdan bosh tortishi mumkin edi.
  
• 
  Toshkentda metropoliten qurilishi 1972 yil yanvar oyida boshlangan. Birinchi liniya belgilangan muddatdan bir yil oldin foydalanishga topshirildi. Bunga ishonish juda qiyin edi. 1977 yil 6 noyabrda ishga tushgan. Toshkent metropoliteni xozirgacha bir soat ham to’xtab qolgani yo’q.