№3 ma’ruza mavzu: Tabiiy tosh materiallarri

№3 MA’RUZA

Mavzu: Tabiiy tosh materiallarri.

Mavzuni yoritish rejasi.

1. Magmatik, cho‘qindi va metamorfik tog‘ jinslari.

2. Jins hosil qiluvchi manbalar
3. Tabiiy tog‘ jinslarining tuzilishi, mikro va makro strukturasi.
4. Tabiiy tosh materiallarini ishlatish sohalari.
5. Tabiiy tosh materiallarni olish, qayta ishlash, tashish va ishlatish.

Er qatlamida joylashgan tog‘ jinslari geologik belgilariga ko‘ra uch guruhga bo‘linadi: magmatik (vulqondan otilib chiqqan) yoki birlamchi, cho‘kindi yoki ikkilamchi, metamorf (shakli o‘zgargan) jinslar (3.1-rasm).

Er qatlamining quyi qismi magma deb ataluvchi yuqori haroratda erigan bo‘tqasimon suyuqlikdan iborat. O‘zining tarkibiga ko‘ra, u er qatlamidan kam farq qiladi. Magmaning er yuzasiga otilib chiqqan qismi magmatik (yoki otilib chiqqan) jinslar deb ataladi. Tabiiy sharoitda shakllangan magmatik jinslar turli minerologik tarkibga va tuzilishga ega. Binobarin, ularning texnik xususiyatlari ham bir xil bo‘lmaydi.

Er qatlamining yoriqlari bo‘ylab ko‘tarilayotgan magma haro­rat­ning pasayishi natijasida chuqurlikda asta-sekin soviydi. Magmaning er yuzasiga ko‘tarilgan qismi esa tez sur’atda soviydi.