3 I. Боб. Волейбол тарихи, техника ва тактикаси

3.2. Ёш волейболчиларни махсус машқлар орқали майдонда 
ҳаракатланиш техникасига ўргатиш услублари 
 
 
ЮГУРИШ. 
Майдон ҳаракатланиш техникасини олдинга қараб оддий юришдан 
бошлайди. Мураббий ёки ўқитувчи томонидан майдонда ҳаракатланиш 
техникаси кўрсатилаётганда ўқитувчиларни диққатини оёқлар ҳолатига жалб 
қилиш керак, ундан кейин ҳаракат тезлиги ва ҳаракат ритмига диққатни жалб 
қилинади. 
Машқ бажаришдан олдин югуриш қадамини техникасини ўргатиш керак. 
Ундан кейин секинлашиб белдан оддий югуришга, масофа бўйлаб югуриш, 
тиззани баланд кўтариб, оёқдан-оёққа сакраш, бошқа югуриш усулларини 
қўллаш. 
Бу машқларни бажараётганда диқатни тўлиқ ва актив ҳолатда оёқларни 
тўғрилашв а ҳаракат охирида тусланиш. 
Кейин ёнбошлаб ҳаракат ўргатилади, бунинг учун қуйидаги машқлар 
қўлланилади: ёнбошлама ҳаракат ўнг томон ва чап томон билан. 
Бу машқлар бажарилаётганда ҳосил қилинган кўникмалар, тезлик билан 
югуришга шароит яратади. Бу ерда диққатни қадамни катталигига, қўлларни 
актив ҳаракатига ва таянчдан депсиниш эффектига қаратиш керак. 
1.Жойидан 5-10 м старт. 
2.Оддий югуришдан, тезланишга ўтиш ва маълум белгигача бгуриш. 
3.Шу машқ ҳам фақат ўқитувчини сигналига қараб. 
4.Ўқитувчилар кетма-кет туришади. Ўқитувчи 1-турган ўқувчини олдига 
туради, тўпни маълум бир тезликда айлантириб юборади. Ўқувчи шу тўпга етиб 
олиб, уни қайтариши керак. 

---

49 
Кейинги босқич-орқалаб олдинга қараб югуриш. Бу ерда ҳам қадамни 
катталигига диққатни жалб қилинади, ундан кейин уларни тезлигига ва бошида 
страховка қилиш керак. 
Майдонда ҳаракатланишни мустаҳкамлаётган вақтда уларни ҳаракат 
тезлигини ва кутилмаган ҳолда ҳаракатни бошқа томонга ўзгартиришни 
ўргатиш керак. Волейбол учун характерли бўлган нарса-ҳаракатни тўхтатгандан 
кейин малакалар қилиш: бир вақтда югуриш билан тўхташни ҳам ўргатиш 
керак. Тез тўхташ кўникмаларини ўргатиш ва дастлабки ҳолатни эгаллаш 
қуйидаги йўллар билан ўргатилади. 
1.Спорт ҳолатини эгаллаган ҳолда аста-секин югуриш. 
2.Текси югуриш ва сигнал берганда тўхташ. 
3.Бехосдан тўхташ ва маълум бир ҳаракатни такрорлаш. 
САКРАШ. 
Кўпчилик ҳолларда сакраш қайси бир томонга ундан кейин эса у ёки бу 
техник малакани бажаришга тўғри келади. Сакрашга ўрганаётган вақтда 
қуйидаги машқлар бажарилади. 
1.Майдонда ҳаракатлангандан кейин қадамлаб ёки югуриб ён томонга 
ёки олдинга ён томонга маълум бир белгигача. 
2.Югуриш ва бирон-бир техник имитация қилиш. 
3.Тез югургандан кейин сакраш ва техник малакани имтацияси. Асосий 
диққатни оёқларни тизза бўғинидан букиши сарагандан кейин ва бу машқни 
бажаргандан кейин тўхташ. 
Майдонда ҳаракатланиш техникасини такомиллаштириш ҳар хил 
йўналишларда, ўйин учун характерли ҳолларда. 
Такомиллаштириш маълум бир йўналишда:-структурани яхшилаш; 
-ҳар бир усулни майдонда ҳаракатланиш ритмини бажариш; 

---

50 
-ҳар хил майдон бўйлаб ҳаракатланишни ўзаро техник малакалар кетма-
кетлиги. Бундай такомиллаштириш кўникмаларни комплекс вазифаларда 
ишлатилади. Ҳар хил майдон бўлаб ҳааркатлар техник малакалар ўзида 
мужассамлаштирилган.