3 bob. Bo’sh zaminlarini sun’iy mustahkamlash usullari 13. Umumiy ma’lumotlar

Suyuq sopol yordamida qotirish uchun ham qorishma yuborish imkoniyatini beruvchi yirik zarrali gruntlar tanlanadi. Prof. Rjanitsin B. A. (1930 y.) ishlab chiqqan qo‘sh qorishmali usul, ayniqsa, kecha-kunduz davomida 2-80 metr suv sizdirish qobilyatiga ega bo‘lgan qumli gruntlarni qotirishda kutilgan natijani beradi.
Mazkur usulda gruntning g‘ovaklariga suyuq shisha (Na₂0.Si0₂) bilan kalsiy xlor (CaCl₂) aralashmasi suyuq holida yuboriladi. Bu ikkala moddaning qorishmasi grunt g‘ovaklaridagi suv bilan kimyoviy aralashib tez qotuvchan xususiyatga ega bo‘lgan qattiq modda - gel kremniy kislota (H₄Si0₂) hosil qiladi. Ushbu holatda quyidagi kimyoziy jarayon ro‘y beradi:
Na₂0.Si0₂ + CaCl₂ + 2H₂0 = H₄Si0₂+Ca(OH)₂+ 2NaCl.
Sizdirish koeffitsiyenti kecha-kunduzda 5 metrdan kam bo‘lgan mayda qum va changsimon gruntlarni mustahkamlashda kalsiy xlor o‘rniga fosfor kislotasidan (H₃P0₄) foydalanish mumkin. Bu esa gruntda ma’lum darajada bog‘lanish kuchi hosil qiladi.
Tarkibida CaCl₂ tuzlari, ya’ni organik moddalar qoldig‘i bo‘lgan gruntlarni qotirish uchun prof. Askalonov V. V (1949 y.) bir qorishmali usul qo‘llagan. Unda grunt g’ovaklariga xech qanday qo‘shimchasiz suyuq shisha yuboriladi, u esa, o‘z navbatida, grung tarkibidagi CaCl₂ bilan qo‘shilib, yuqoridagidek gelkremniy kislota hosil etadi. Hozirgi vaqtda bu usuldan lyoss va lyossimon gruntlarni qotirishda keng foydalanilmoqda. Ayniqsa, suv sizdirish koeffitsiyenti kecha-kunduzda 0,l -2,0 metr atrofida bo‘lgan lyosslarda bu usulni qo‘llash yahshi natija bermoqda.
Suyuq sopol qorishmasini gruntga yuborish jarayoni ham sementlash usulidagidek maxsus moslamalar yordamida bajariladi. Mazkur moslamalarni ostki qismlaridagi teshiklarning o‘lchami 1- 1,5 mm ni tashkil etadi.
Suyuq sopol qorishmalari yordamida gruntning qotish ko‘lami 0,4-1,0 metrni tashkil etadi. Qorishma yuboruvchi moslamani 15- 20 metr chuqurlikkacha tushirish mumkin,