3-Amali ish Tanlash va joylashtirish turkumidagi murakkablikga ega saralash algoritmlari. Tayanch so’zlar

inverslangan 
(teskarilangan) massivlar 
deyiladi. Bunda xotiraning kup sarflanishi, kupincha, 
ishlov berish jarayonining tezlashishi xisobiga uzini oklaydi. 
Saralash jarayonida foydalaniladigan texnika vositalari tarkibiga kura ichki 
va tashki saralash farklanadi. Agar tartibga solinadigan massiv tulaligicha operativ 
xotirada joylashadigan va saralash jarayonida davomida usha yerda turadigan 
bulsa, bu 
ichki saralash 
xisoblanadi. Tashki saralash xajmi operativ xotiraning 
bush xotirasidan ortik bulgan ma’lumotlar massivlarida utkaziladi. Bu xolda 
dastlabki va saralangan ma’lumotlar massivlari tashki xotira kurilmalarida 
joylashadi. Saralash jarayonida dastlabki massivning bir kismi operativ xotirada 
ukiladi, u yerda ichki saralash usullaridan biri bilan saralanadi, sungra tashki xotira 
kurilmasiga yozib olinadi. Bu jarayon bir necha marta takrorlanadi. Shu tarika 
saralab olingan yozuvlar ketma-ketligi keyinchalik birlashtiriladi. Tashki xotira 
kurilmasidagi tartibga solingan ma’lumotlar ketma- ketligini birlashtirish 
operatsiyasi 
kushilish 
deb ataladi. Shunday kilib, tashki saralash ishlov berishning 
ikki boskichini: ichki saralash va kushilishni uz ichiga oladi. 

---

Ichki saralashning kuplab usullari mavjud va ularning xar biri uz afzalliklari 
va kamchiliklariga ega bulib, ma’lumotlar va apparaturaning muayyan 
konfiguratsiyalarida boshkalaridan samaralirok bulishi mumkin. Saralash 
usullarining tavsiflarini baxolash kar bir muayyan kolatda bu usullardan birini tugri 
tanlash imkonini beradi. 
Yozuvlarning dastlabki ketma-ketligi turli darajada tartibga solingan bulishi 
mumkin. Balki yozuv elementlari belgilangan tartibda joylashgan bulishi mumkin. 
Boshka bir xolatda elementlar belgilanganga teskari, ya’ni yozuvlarning 
dastlabki ketma-ketligi teskari tartibda joylashgan bulishi mumkin. Umuman 
olganda, ketma-ketlik elementlari istalgan ixtiyoriy tartibda joylashishi mumkin. 
Yozuvlarning dastlabki ketma-ketligining kanday tartibda joylashganlik darajasiga 
kura, solishtirishlar va joyini uzgartirishlarning u yoki bu soni talab etiladi. 
Saralash usulini bakolashda solishtirishlar va urnini uzgartirishlarning eng kup va 
kam sonlarini topish juda oson. Bu operatsiyalarning urtacha sonini anikdash 
uchun kombinatorikaning tegishli bulimlarini jalb etish zarur. Amaliyotda usul 
tavsiflarining urtacha kiymatlarini bakolash uchun bu tavsiflarning urtacha 
arifmetik kiymatlarini arproksimatsiyalashdan foydalaniladi. 
Odatda, saralash jarayonida bajariladigan solishtirish operatsiyalarining 
urtacha soni va elementlarning urnini almashtirish yoki uzgartirishlarning urtacha 
soni turli usullarni baxolash mezonlari xisoblanadi. Saralash samaradorligi 
solishtirishlarning urtacha sonini massiv elementlarining soniga bulinmasi sifatida 
aniklanadi. 
Odatda, EX.M larning operatsion tizimlari, xech bulmaganda, bitta dastur - 
saralash utilitasidan iborat buladi. Pekin ma’lumotlarga ishlov berishning muayyan 
vazifalarini xal kilishda utilita taklif etayotgan usul yaroksiz bulishi va boshka 
usulni ishlab chikish yoki foydalanishga tugri kelishi mumkin. SHu munosabat 
bilan saralashning asosiy usullarini bilish va muayyan vazifa uchun yarokli bulgan 
u yoki bu usulni baxolay olish muximdir.