3 -mavzu. Mikroorganizmlarni o‘sishi va ko‘payishi. Mikroorganizmlarning oziqlanishi. Mikroorganizmlar metabolizmi

 
Mikroorganizmlar uchun turli azot manbalari 
(N. D. Iyerusalimskiy ma’lumoti) 
 
Azot 
manbalari 
o‘zlashtiriladigan 
turli 
fiziologik 
xususiyatlari 
proteoliz 
dezamin-
lanish 
nitratlarning
qaytarilishi 
azot-
fiksatsiya 

---

Oqsillar 
Peptonlar 
Aminokislotalar 
ning 
to‘liq aralashmasi
Ba’zi bir aminokislotalar
Ammiak
Nitratlar
Atmosfera azoti 
+ 
+ 
- 
- 
- 
- 
- 
+ 
+ 
- 
+ 
+ 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
+ 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
+ 
Patogen mikroorganizmlarni ham aminokislotalarda o‘stirish mumkin. Hayvonlar singari 
bakteriyalar ham o‘zi sintez qila olmaydigan amminokislotalarni talab qiladi, lekin hayvonlarning 
ko‘pchiligi 8—10 ta aminokislota talab qilsa, bakteriyalarning ayrimlari 2—3 ta, ba’zilari esa 17 
taga yaqin aminokislotani talab qiladi. Ayniqsa patogen, sut kislota hosil qiluvchi va chirituvchi 
bakteriyalar uchun aminokislotalar nihoyatda zarur. Zamburug‘lar, turushlar va aktinomitsetlar 
ozig‘ida, aminokislotalar bo‘lsa, ular tez o‘sadi, mabodo, aminokislotalar bo‘lmasa, ularni o‘zi 
sintezlay oladi. 
N.D. Iyerusalimskiy (1963) aminokislota - sintezlovchilarni aminoavtotroflar, sintezlay 
olmaydiganlarni aminogeterotroflar deb atagan. Mikroorganizmlar uchun zarur bo‘lgan 
aminokislotalar ro‘yxatini aminogramma deb ta’riflagan.