3- maʼruza. Tuproq hosil bo‘lishiga taʼsir etuvchi omillar Reja

Ko‘l yotqiziqlari - qadimiy va hozirgi zamon ko‘l havzalarida tarqalgan bo‘lib ma’lum qalinlikdagi qatlamlar holida to‘plangan og‘ir mexanik tarkibli jinslardir. Ko‘l yotkiziqlarida ko‘pincha organik modda saqlovchi qatlamchalar bo‘lishi va kalsiy karbonatning to‘planishi mumkin Bu yotqiziqlar qadimgi pastqam relefli joylarni to‘ldirib, tarkibining gilli va qatlamli bo‘lishi bilan ajralib turadi.

Bu yotqiziqlarning takibi xossa va xususiyatlari zonaning tabiiy va geografik sharoitlari bilan bog‘liq bo‘ladi.

Muz yotqiziqlari - SHimoliy Evropa qismi va g‘arbiy Sibirda keng tarqalgan, bu jinslar qalin muzlik ta’sirida nurash mahsulini ko‘plab keltirilishi natijasida hosil bo‘ladi. Bu yotqiziqlar to‘planish xaraktyeriga ko‘ra morena, flyuviagatsial va muzlik ko‘l yotqiziqlariga bo‘linadi. O‘rta Osiyoda muz yotqiziqlari uncha ko‘p emas. Baland va o‘rta tog‘li hududlarda uchraydi.

Eol yotqiziqlari - quruq iqlimli cho‘l zonalarida turli tezlikda esadigan shamol ta’sirida turli shakllarda to‘plangan nurash maxsulining yig‘indisiga eol (shamol) yotqiziqlari deyiladi.

Eol yotqiziqlarining minyeralogik tarkibi asosan kvars mayda qumdan tashkil topgan bo‘ladi.

Bu yotqiziqlar O‘rta Osiyo Qoraqum, Qizilqum, Mo‘yinkum singari saxrolarda ko‘p maydonlarni egallaydi. Orol bo‘yi va Farg‘ona vodiysida ham uchrab turadi.