3- маъруза мавзуси. Низо, унинг мазмуни ва турлари. Режа

5- маъруза мавзуси. Педагогик жамоада низолар
Режа:

1. 
   Педагогик жамоадаги низолар ва уларнинг ўзига ҳос ҳусусиятлари.
   
2. 
   Педагогик жамоадаги низоларнинг келиб чиқиш сабаблари
   
3. 
   Педагогик жамоадаги низоларни бартараф етишда раҳбарнинг позицияси.
   

Педагогик жамоадаги низолар – ижтимоий субъектлар ўртасида ҳақиқий қарама-қаршиликни юзага келтирувчи инсонлар манфаатларининг мос келмаслиги. Асосий белгиси – низо предмети юзага келиши, лекин ҳозирча очиқ фаол курашнинг йўқлиги. ЙАъни тўқнашув ривожланиши жараёнида низодан олдин ҳар доим низоли вазият юзага келади, унинг асоси ҳисобланади.
Педагогик жамоадаги низони конструтив ҳал қилиш қуйидаги омилларга боғлиқ деб ҳисобланади:

• 
  низони тўғри тушуниш, яъни рақибининг ва ўзининг ҳаракатларини, истакларини шаҳсий қизиқишлари билан етарлича аниқ тушуниш;
  
• 
  иштирокчилар содир бўлаётганларни ва низоли вазиятдан чиқиш йўлларини, ўзаро ишончлилик ва ҳамкорлик муҳитини яратиш тўғрисида ўз тушунишларини тўғри айтиб мулоқотнинг очиқлиги ва самарадорлиги, муаммони ҳар томонлама муҳокама қилишга тайёр бўлишлари.
  

Раҳбар учун низолашаётган шаҳснинг ёки ҳожимларнинг инсоний ҳулқлар қандай ҳарактери, ҳусусиятлари ҳос еканлигини билиш ҳам фойдали бўлади. Псиҳологларнинг тадқиқотларини умумлаштириб шундай сифатларга қуйидагиларни киритиш мумкин: ўз имкониятларини ва қобилиятларини нотўғри баҳолаш, у паст ва юқори бўлиши мумкин.
К.У. Томас ва Р.Ҳ. Килменнлар томонидан низоли вазиятларда ҳулқ асосий енг мос келадиган стратегиялари ишлаб чиқилган. Улар низода бешта асосий ҳулқ услублари мавжудлигини кўрсатадилар: мослашиш, келишиш, ҳамкорлик, менсимаслик, рақиблик ёки рақобат.
Улар аниқ бир низода ҳулқ услуби пассив ёки фаол ҳаракат қилиб шаҳсий манфаатларингизни ва ҳамкорликда ёки индивидуал ҳаракат қилиб бошқа томоннинг манфаатларини қондиришни ҳоҳлаш даражаси билан белгиланишини кўрсатадилар.
Педагогик жамоадаги низони ҳал қилишга ёндошишда қуйидаги вазиятларда фойдаланиш мумкин:
– мавжуд илғор педагогик тажрибаларни ўрганиш;
– иккинчиси – низолар ривожланиши қонуниятлари билимларини ва уларни олдини олиш ва бартараф қилиш усулларини егаллаш; (анча қийин йўл, аммо анча самарали, чунки турли низолар барчасига бартараф қилиш йўлларини кўрсатиш мумкин емас).
В.М.Афонькова низоларга педагогик аралашишнинг муваффақиятлилиги педагогнинг қарашларига боғлиқ бўлади деб таъкидлайди. Бундай қарашлар камида тўртта бўлиши мумкин:
· низога авторитар аралашиши ёндошуви – педагог низо – бу ҳар доим ҳам ёмон емаслиги ва у билан курашиш кераклигига ишончи бўлмаган ҳолда уни бостиришга ҳаракат қилади;
· нейтралитет ёндошиш – педагог тарбияланувчилари ўртасида юзага келадиган тўқнашувларни сезмасликка ва аралашмасликка ҳаракат қилади;
· низодан қочиш – педагог низо – бу юзага келган вазиятдан қандай чиқишни билмаслиги сабабли болалар билан унинг муваффақияциз тарбиявий ишлари кўрсаткичи деб ишонади;
· низога мақсадга мувофиқ аралашиш - педагог тарбияланувчилари жамоасини яҳши билишига, тегишли билим ва малакаларига таяниб низо келиб чиқиши сабабларини таҳлил қилади, уни бостириш ёки маълум даражагача ривожланишига бериш тўғрисида қарор қабул қилади.