3- laboratoriya mashg`uloti. Yuqx usulida dori preparatlarining tahlili laboratoriya mashg ‘ulotining rejasi

---

3- LABORATORIYA MASHG`ULOTI. YUQX USULIDA DORI PREPARATLARINING 
TAHLILI 
Laboratoriya mashg ‘ulotining rejasi 
1.
YUQX usulida dori preparatlarining tahlili
2. YUpqa qatlam sorbentli plastinkalar tayyorlash. Aktivlik darajalarini oshirish va 
aktivliginianiqlash sharoitlarini taxlil qilish. 
Mashg’ulotmaqsadi:
Laboratoriya mashg‘ulotida talabalarni YUQX usulini dori moddalar 
tahlilida qo‘llashni o‘rganish. 
Laboratoriya mashg’ulotini bajarish davridakutilayotgan natijalar:
Talabalarni yupqa qatlam xromatografiyasida qo‘llaniladigan sorbentlar, ularga qo‘yiladigan 
talablar, sorbentlarni yot qo‘shimchalardan tozalash, ularni aktivlik darajalarini oshirish va 
aktivligini aniqlash sharoitlarini taxlil qilish. 
Laboratoriya 
mashg`ulotlarini 
o`tkazish 
uchun 
zarur 
asbob-uskunalar:
Darslik, 
ma’ruzamatni, o‘quvqo‘llanmalar,xromatografik plastinkalar, kolonka, qozg’aluvchi fazalar, 
chizg’ich, purkagich, UB-lampa, turli ochuvchi reagentlar, voronka, probirkalar, reaktivlar, 
ko‘rgazmalimateriallarlar, skotch, qog‘oz 
Laboratoriya jihozlari
: Maxsus laboratoriya vositalari bilan jixozlangan xona
 
 
Yupqa qatlamli xromatografiyalash usullari
. 
Kislotali, neytral, kuchsiz asos va asos 
xossali dori moddalarini yupqa qatlam xromatografik «skrining» usulida aniqlash. 
 
Mashg‘ulot maqsadi - 
Talabalarni yupqa qatlam xromatografik jarayonida sodir 
bo‘ladigan fizik xodisalar, usulni dori moddalarni aralashmalardan tozalashda, moddalar sifatini 
aniqlashda qo‘llash, uning axamiyati, yupqa qatlam xromatografik taxlil turlari, Rf va Rf
st 
ko‘rsatkichlari, uni aniqlash shartlari bilan tanishtiriladi. 
Birinchi 6 soatlik mashg‘ulotda talabalar kislotali neytral va kuchsiz asos xossali dori 
moddalarni yupqa qatlam xromatografik tanlov («skrining») yordamida bir-biridan ajratish va 
aniqlash usullari bilan tanishtiriladi. 
SHuningdek ayrim berilgan topshiriq asosida kofein xamda uning hosilalarini yupqa 
qatlam xromatografik ajratish va aniqlash usullarini bajariladi. 
YUpqa qatlamli sorbent qoplangan shisha plastinkalarda moddalarni bir-biridan oz vaqt 
sarflab, tez va oson ajratishga asoslangan bo‘lib, dorishunoslikda dori vositalari chinligini, 
tozaligini va shu asosda miqdori sifatini aniqlashda keng qo‘llaniladi. 
Usul uchun sorbent va qo‘zg‘oluvchi fazani to‘g‘ri tanlash moddalar taxlilini to‘g‘ri 
bajarishda katta axamiyatga ega. 
Sorbent va unga shimilgan namlik (suv) va ayrim xollarda maxsus shimdirilgan 
erituvchilar va ularning aralashmalari qo‘zg‘olmas faza xisoblanadi. 
Qo‘zg‘oluvchi faza plastinkadagi qoplangan sorbent qatlami bo‘ylab xarakatlanishi 
jarayonida qo‘zg‘olmas faza saqlovchi sorbentga tomizilgan aralashma komponentlarini eritadi 
va ularni modda xarakteriga bog‘liq xolda xar xil masofalarga taqsimlab joylashtiradi. 
Xromatogrammani olish uchun kamera sifatida og‘zi zich yopiladigan, tagi yassi turli 
xajmdagi shisha idishlar ishlatiladi. Idish ostiga 5-7 mm qalinlikda taxlil uchun tayyorlangan 
qo‘zg‘oluvchi faza vazifasini o‘tovchi erituvchi sistemasi qo‘yiladi. Kamera ichki xajmini 
erituvchi pori bilan to‘yintirish maqsadida, uning yon devoriga erituvchi bilan xo‘llangan filtr 
qog‘oz yopishtiriladi va 20-30 daqiqa yopiq xolda saqlanadi. 
Kamerani erituvchi sistema pori bilan to‘yintirish tekshiriluvchi aralashmani ayrim 
komponentlarga to‘g‘ri va sifatli taqsimlanishiga yordam beradi.