3- laboratoriya mashg`uloti. Yuqx usulida dori preparatlarining tahlili laboratoriya mashg ‘ulotining rejasi

Xromatografik plastinkaga tekshiriluvchi aralashma namunasini o‘tkazish 
va ularni plastinkada taqsimlanish mexanizmi. 
Tayyor yupqa qatlamli xromatografik plastinkaga tekshiriluvchi bir yoki ko‘p komponentli 
eritma namunasini o‘tkazish uchun avval plastinkaning pastki qismidan 2,0-2,5 sm yuqorisida 
qalam yoki boshqa ninasimon predmet yordamida start nuqtalari (yoki chiziq) belgilanadi. 
So‘ngra aniqlanuvchi eritma maxsus tomizgich yoki kapillyar yordamida start nuqtasiga (yoki 
chiziqqa) tomiziladi. Nuqtalar diametri 0,5 sm dan ortib ketmasligiga axamiyat berish kerak. 
Eritma tomizib bo‘lingach plastinkadan erituvchini xona xaroratida bug‘latilib, so‘ngra uni 
tayyorlab qo‘yilgan qo‘zg‘oluvchi faza pori bilan to‘yintirilgan kameraga vertikal 
joylashtiriladi. Plastinkadagi sorbent qatlami yaxshi xo‘llanishi uchun qatlam 0,5 sm gacha 
erituvchi ichiga tushishini ta’minlash lozim. 
Erituvchi sorbent qatlami bo‘ylab xarakatlanishi davomida start nuqtasidagi moddalarni 
eritadi va o‘zi bilan siljitib start chizig‘idan turli masofalarga taqsimlaydi. 
Erituvchining ko‘tarilish chegarasi (front) start chizig‘idan 10 -15 sm ga etganda 
moddalarni taqsimlash jarayoni tugallanadi. So‘ng plastinka kameradan chiqarib olinib, xona 
xaroratida quritiladi va moddalarning taqsimlanishi oddiy ko‘rish bilan, UB nurida, so‘ngra 
rangli birikmalar hosil qiluvchi moddalarga xos reaktivlarni purkash bilan amalga oshiriladi.

---

Xromatogrammada tekshiriluvchi kislotali,neytral va kuchsiz asos xossali 
moddalarni aniqlash 
 
Kislotali, neytral va kuchsiz asosli xossaga ega bo‘lgan moddalarni aniqlash uchun 
quyidagi reagentlar tanlangan:
I.Simob sulfat eritmasi bilan so‘ng difenil karbozidni xloroformdagi eritmasi bilan purkash 
(barbitur kislotasi hosilalari bo‘lganda ko‘kimtir rangli dog‘ xosil qiladi;sezgirlik 1 mkg).
II.G‘eCl
3 
10% eritmasi (aromatik karbol kislotalar va pirazolon hosilalari bilan qizil 
ko‘kimtir rangli dog‘ xosil qiladi, sezgirlik aramatik karbol kislotalar uchun 1,5 mkg, pirazolon 
hosilalari uchun 1,0 mkg) Dragendorf reaktivi (uchlamchi aromatik yoki geterotsiklik azot atomi 
saqlagan dorivor moddalar bilan qo‘ng‘ir rangli dog‘ xosil qiladi,reaksiya sezgirligi noksiron va 
butadion uchun 2 mkg, antipirin va kofein uchun 1,5 va 4,0mkg, diazepam, nitrozepam va 
xlordiazepoksid uchun 1,0 mkg). 
Taxlilning olib borish xususiyatlariga ko‘ra umumiy qo‘llaniladigan reaktivlarni birin-ketin 
qo‘llash maqsadga muvofiqdir. O‘tkazilgan tajribalar natijasida o‘rganilgan reagentlarni 
kislotali, neytral va asos xossali dorivor moddalarni aniqlashda qo‘llash mumkinligi 
ko‘rsatilgan.Bunda olingan xromatogrammalarni UB-nurlar bilan nurlantirib va tavsiya etilgan 
reagentlar bilan birin-ketin ishlash lozim: 
Ushbu usul faqat meprobomatni aniqlash imkonini bermaydi. Meprobomatni vanilinning 
1% metanoldagi eritmasi bilan aniqlash mumkin.