3- bo’lim. Transport vositalarini ekspluatatsion xususiyatlari

Yo‘lning umumiy qarshilik kuchi
G‘ildirakning gorizontal yo‘lda va balandlikka chiqishdagi g‘ildirashga qarshiligi birgalikda yo‘lning holati, turi va qiyaligini ifodalaydi. Bu qarshilik kuchlari yig‘indisi yo‘lning umumiy qarshilik kuchi tashkil etadi.

Bu erda: bo‘lib, yo‘lning umumiy qarshilik koeffitsienti deb ataladi.
[N]
Yo‘lning umumiy qarshiligini engish uchun sarf bo‘ladigan quvvat
[kVt]
Havoning qarshilik kuchi avtomobilning har xil nuqtalariga tushganligi sababli uni aniq hisoblash qiyin. Ta’sir etuvchi elementar havo qarshilik kuchlarining teng ta’sir etuvchisi – avtomobilga havoning qarshilik kuchi - deb aytiladi. - kuch qo‘yilgan nuqtani elkanlik markazi deyiladi.




- havo qarshiligini engish koeffitsienti
- avtomobilning oldindan qaralgandagi yuzasi,
-avtomobilning tezligi,
Havo qarshiligini engish koeffitsienti K-1 tezlik bilan harakatlanuvchi avtomobilning yuzasiga ta’sir qilayotgan havoning qarshilik kuchi bilan aniqlanadi.
Engil avtomobil uchun:
YUk avtomobillar
Avtomobilning bo‘ylama o‘qiga perpendikulyar tekislikka tushirilgan proeksiyasining yuzasiga avtomobilning oldidan qaralganda yuzasi - deb ataladi.
YUk avtomobillar uchun:
[ ]
Engil avtomobillar uchun:
[ ]
havo qarshiligini engish omili deyiladi,
Havo qarshiligini engish uchun sarf bo‘ladigan quvvat:

Avtomobilning tezlanishga qarshilik kuchi (inersiya kuchi)
Avtomobil faqat ilgarilama harakat qiluvchi (kuzov, kabina, yuk) va aylanma harakatlanuvchi (g‘ildirak, maxovik, tirsakli val, shesternya va vallar) massalardan iborat bo‘lgani uchun uning o‘zgaruvchan harakatida hosil bo‘lgan inersiya kuchi

ilgarilama harakatlanuvchi massalarning inersiya kuchi.
aylanma harakatlanuvchi massalarning inersiya kuchi.
Ilgarilama harakatlanuvchi massaning inersiya kuchi:

Aylanib harakatlanuvchi massalar inersiya kuchini hisobga oluvchi koeffitsient kiritamiz. U holda inersiya kuchi:


- avtomobil tezlanish yoki sekinlanish bilan harakat qilayotganda sarflangan energiyani, uning hamma qismlari faqat ilgarilama harakat qiladi deb faraz qilingandagi energiyadan qancha katta (yoki kichik) ekanligini bildiradi.
Avtomobil tezlanish bilan harakatlanayotgan bo‘lsa, uning etakchi g‘ildiragiga uzatilgan kuch, tekis harakat qilganda sarflangan kuchdan katta bo‘lishi kerak.