3- amaliy mashg‘ulot Avtotransport vositalari xaydovchilariga qo‘yiladigan talablar Amaliy mashg‘ulot maqsadi

Amaliy qism
1-topshiriq. Avtotransport vositalarini turi qaysi ko‘rsatkichlar bo‘yicha tasniflanishini yoritib berish.
Yengil avtotransport vositalarining tasniflanishini yoriting

Avtomobil klassi	Silindr ishchi hajmi,l	Indeks	Avtomobillar markasi
Juda kichik	1,2 gacha	11	Tiko,Matiz
Kichik	1,2 … 1,8	21	Nexia
O’rta	1,8 … 3,5	31	Lacetti,Captiva
Katta	3,5 dan yuqori	41	Tahoe
Yuqori	Hozicha yo’q	41

Avtobuslarning tasniflanishini ko‘rsating

Avtobus klassi	Gabarit uzunligi, m	Indeks
Juda kichik	5 m.gacha	22
Kichik	6.0 … 7.0	32
O’rta	8.0 … 10.0	42
Katta	11 … 12	52
Juda katta	16.5 … 24	62

Yuk avtotransport vositalarini tasniflanishini ko‘rsating

Yuk avtomobili	To’la massa	Avtomobil markasi
1	1,2 t.gacha	Moskvich,Jiguli,Volga
2	1,2 … 2 t	UAZ-452,ErAZ,Gaz-66
3	2 t … 8 t	Zil 130,Ural 37D,MAZ-500A0
4	8 t … 14 t	MAZ-516A,Kamaz avtomobillari
5	14 t … 20 t	MAN
6	20 t … 40 t	BelAZ-540A, BelAZ-548A
7	40 t dan yuqori	BelAZ-543A

2-topshiriq. Avtotransport vositalarini toifalar bo‘yicha aniqlashni o‘rganish.
O‘zbekiston Respublikasida barcha transport vositalari ularning turlariga, qo‘llanilishiga va boshqarishning o‘ziga xosligiga qarab A, V, S, D, YE toifalarga hamda tramvay, trolleybus, motokajavalarga bo‘linadi Transport vositasi toifasiga to‘g‘ri keluvchi xarakteristikani yozing.

Transport vositasining toifasi	Transport vositasining xarakteristikasi
“A”	Motor hajmi 50 dan 125 kub santimetrgacha, maksimal quvvat esa o'n bir kilovattdan oshmasligi kerak.Kuchi 14,96 ot kuchidan oshmasligi kerak.Uch yoki to'rtta g'ildirak bilan jihozlangan va umumiy og'irligi 400 kilogrammdan oshmaydigan boshqa transport vositalari mototsikllarga tenglashtiriladi.
“B”	Hajmi 50 kub santimetrdan ortiq bo'lgan mototsikl dvigateli yoki mos ravishda uch yoki to'rt g'ildirakli elektr haydovchi bilan jihozlangan transport vositalaridir. Avtomobilning massasi 550 kilogrammdan oshmasligi kerak va agar mashina elektr bilan boshqarilsa, batareyalarning og'irligi hisobga olinmaydi.
“C”	maksimal og'irligi 3500 dan 7500 kilogrammgacha. Ushbu transport vositasini og'irligi 750 kilogrammdan kam yoki unga teng bo'lgan tortish moslamasi bilan boshqarish mumkin.
“D”	Bu mashinaning massasi 3500 kilogrammdan past bo'lishi kerak.Sakkizdan ortiq o'rindiqli mikroavtobuslar kiradi.
“E”	Ushbu toifaga kiruvchi transport vositasi og'irligi 750 kilogrammdan ortiq bo'lgan, lekin 3500 kilogrammdan oshmaydigan tortish moslamasi bilan jihozlangan avtobusdir. Diqqat - qo'shma avtobuslar ham xuddi shu toifaga kiradi; xalq orasida "garmonika" deb ataladiganlar.

3-topshiriq. Xar bir toifa avtotransport vositalari haydovchilariga qo‘yiladigan talablarni kichik guruxlarga bo‘lingan xolda o‘rganib chiqing. Xar bir gurux o‘ziga berilgan vazifani guruxlarda ishlash qoidalari asosida bajaradi.

1. 
   Xamma toifadagi avtotransport vositalari haydovchilarini tayyorlashga
   

qo‘yiladigan talablar bir biridan farqlanadimi?
1.Albatta,chunki har bitta kategoriya bo’yicha har biriga mos avtomobillarni boshqarish o’rgatiladi.Shu sababli mos toifadagi avtomobillarni boshqarish bo’yicha bilim va ko’nikmalar beriladi.

2. 
   Transport avtomobillari necha turga bo‘linadi?
   

2.Mototsikl,Yengil avtomobil,Avtobus,Yuk avtomobillari,Traktor va shunga o’xshash avtomobillar.

3. 
   Avtomobil deb nimaga aytiladi?
   

3. Avtomobil (lotincha: mobilis – harakatchan) – dvigatel yorda-mida harakatga keltiriladigan relssiz transport vositasi. Yoʻlovchilar va yuk tashishga moʻljallangan.

4. 
   Yengil avtomobillar qaysi parametr bo‘yicha tasniflanadi?
   

4.O’lchamlari,Kuzov turi,Xizmat avtomobillari,sinfi bo’yicha

5. 
   «D» toifali transport vositalarini boshqarish huquqiga ega bo‘lish uchun necha yosh bo‘lishi kerak?
   

5.21 yoshdan

6. 
   VE», «SE» va «DE» toifalariga ega bo‘lish uchun qancha staj kerak?
   
   3. 
      yil
      

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI TRANSPORT VAZIRLIGI

AMALIY ISh
“Avtotransport vositalari xaydovchilariga qo‘yiladigan talablar”

Bajardi: SYHT-4 Nizomov Baxodir

Tekshirdi: Nodir Hamroyevich


Toshkent 2022