|
b) Bilimdi bekkemlew, a`meliy uqıptı qa`liplestiriw sabag`ı.
Mektep fizika kursı u`yreniw proyessinde oqıwshılar belgili ko`nlikpeler alıwı sha`rt:alg`an bilimdi a`melde qollanıwı, o`z betinshe oqıwlıq ha`m basqa a`debiyatlar menenislew, belgili nızam ha`m formulag`a tiykarlanıp ma`seleler sheshiw, laboratoriyalıqu`skeneler menen qatnas jasaw, baqlawlar o`tkeriw, priborlardın` ko`rsetiwlerin jazıp alıw t.b. Bunday uqıplılıqtın` toplanıwı ha`r qıylı sabaqta boladı. Belgili sandag`ı sabaqlar usı wazıypag`a arnaladı (2ad shekem sabaq birinshi basqıshta, 4ad shekem ayrım temalardı u`yreniwde ekinshi basqıshta). Bunday tiptegi sabaqlar u`yrenilgen materialdı ta`kirarlawdan baslanıp, qubılıstı salıstırıw uqıbın, olar arasındag`ı ayırmashılıqtı tabıw, oqıw materialındag`ı baslısın ajıratıwg`a bag`darlang`an. Sabaqtın` tiykarg`ı bo`legi jan`a uqıplılıqtı qa`liplestiriwge arnalg`an. Bul protsess taza bilim alıw a`siresi iste qollawı xaraqterdegige u`zliksiz baylanısqan. Solay etip, eksperimental` ko`nlikpe, ma`sele sheshiw uqıplılıq, sonday-aq kitaplar menen islesiwdi qa`liplestiriw sabag`ının` didaktikalıq qurılısı, bar uqıplılıqtı rawajlandırıw, jan`asın qa`liplestiriw, jan`a situatsiyada uqıp ha`m ko`nlikpeni qollanıw, u`y tapsırması boyınsha ta`kirarlawdı ha`m bilimdi bahalawda o`z ishine aladı.
Bunday tiptegi sabaqtın` metodikalıq qurılısının` taza materialdı u`yreniwge qarag`anda qurılısının` o`zgesheligi onın` mazmunının` ayrıqshalıg`ında bolıp teoriyalıq biliwdin` eki juwmaqlawshı etapına sa`ykes: teoriyalıq aqırg`ı juwmaq ha`m teoriya juwmag`ının` a`meliy qollanılıwı. !dette sabaq basındag`ı ta`kirarlaw teoriyag`a kiriwshi a`hmiyetli elementlerdi tu`sindiriw menen baylanıslı: faktlar model`ler, fizikalıq shamalar, nızamlar u`lgi ha`m analogiyag`a su`yeniw, en` aqırında jumıstı sapalı orınlaw u`lken a`hmiyetke iye.
II-bap.Fizikanı oqıtıwdı dástúr texnologiyadan paydalanıw
i mkaniyatları
2.1 Fizikanı oqıtıwda kompyuterdiń ornı.
Tálimniń eń qımbatlı nátiyjelerin pikirlewdiń maslasıwshı hám keńligi, úyreniw qábileti hám qálewi esaplanadı.Biraq ámelde mektep oqıwı málim dárejede bilim beredi, oqıwshılardıń qızıǵıwları bolsa jeterli dárejede rawajlanbay atır. Bul birinshi náwbette, kerisinshe mekteplerde túsindiriw-illyustrativ oqıtıw usıliniń ústinligi biraq baylanıslı.
Házirgi waqıtta tálimniń probleması bul mektep oqıwshıları tárepinen bilimlerdi jaqsı ózlestiriw bolıp esaplanadı.Tap usı nárse oqıwshıniń jeke qásiyetlerinen kelip shiqqan halda onıń rawajlanıwı hám ózin ózi rawajlanıwın támiynlewi múmkin.Bul jaǵdayda oqıtıwshınıń tiykarǵı wazıypası alınǵan bilimlerin talaba ushın jeke áhmiyetli qiliw esaplanadı.Buǵan mektep oqıwshilarıda úyreniwge salıstırmalı jaqsı múnásebetin duziw, oqıtıwdı sonday qılıp dúziw kerek, bul olardıń iskerligi, erkin pikirlew rawajina maksimal dárejede járdem beredi, biraq bunıń ushın oqıwshılardıń óz betinshe jumısın asırıw ushın oqıw processin dúziwge itibar qaratıw zárúr.
Fizikanı oqıtıwda kompyuterlerden paydalanıwda úlken imkaniyatlar zárúr.Tálim processinde kompyuterlerden paydalanıw iskerligi kóplep adamlarǵa, sol sebepten texnologiyanıń ózi dárejesine, paydalanilatuǵın oqıw programmalarınıń sıpatına hám oqıtıwshı tárepinen qollanılatuǵın oqıtıw metodikasına baylanıslı.
Fizika eksperimental pán bolıp, ol hár dayım eksperimenti menen birge oqıtıladı.Zamanagóy fizika kabinetinde tek tájiriybelerin ótkiziw ushın hár túrli maslamalar hám qurılmalardan, bálkim multimedia proektorı yamasa ekran bolǵan kompyuterlerden hám paydalanıw kerek.
Kompyuter texnologiyalardan paydalanıw mazmunı eksperimenti imkaniyatların sezilerli dárejede keńeytirip, túrli processler hám hádiyselerdi simulyatsiya qılıwǵa imkan berdi, olardı laboratoriya sháraatında tolıq kórsetiw texnikalıq jaqtan júdá yamasa apiwayı ǵana imkansız.
Fizika baǵdarında axborot hám kompyuter texnologiyasin qollawdiń jónelislerinen biri bul fizikalıq processlerdi hám tájiriybelerin kompyuterde modellestiriw esaplanadı. Oqıtıwshınıń sabaq ótiwine jeńillikler tuwdıradı,fizikalıq processlerdi aydınlastıradı. Processlerdi kórsetiw hám qálegen márte tákirarlap kórsetiw imkaniyatın jaratadı.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevtiń 2021 jıl 19marttaǵı N.PQ-5032 nızamı tiykarında <>ǵı nızamında oqıw barısında hám onı shólkemlestiriwde axborot texnologiyaları hám kompyuterlerdi jámiyet ómirine, adamlardıń turmıs tárizine, ulıwma orta taálim beriw mektepleri, orta arnawlı, kásip-óner tálimi hám joqarı oqıw orınları oqiw barsinda jedellik penen alıp kiriw ideyası ilgeri súrilgen. Kompyuter modelleri bul dástúriy hám dásturiy emes sabaq barisin rawajlandıradı hám oqıtıwshınıń sabaq ótiwine jenillikler tuwdıradı, fizikalıq barıslardı aydınlastıradı, effektlerdi saqlawǵa, monitorda(ekranda) oqıwshılarǵa shólkemlestirip hám bir neshe tákirarlap kórsetiw ushın úlken imkaniyatlar jaratadı
Kompyuter járdeminde oqıtıwda modellestiriw waqıt masshtabınó parametrlerin keń aralıqta tańlap hám tájiriybe shártlerin ózgertiwge, tájiriybede múmkin bolmaǵan halların kórsetiw imkaniyatların jarata aladı. Ayırım hallarda tájiriybeni xarakterlewshi ólshewlerdiń waqıtqa baylanıs grafigin ekranǵa alıp shıǵıw imkaniyatların keńeytiredi.Bul grafikler ótgizilip atırǵan tájiriybe menen bir waqıtta ekranǵa shıǵadı, oǵan arnawlı jaqtılandırǵanlıqtı beredi hám úyrenilip atırǵan processtiń ulıwmalıq nızamın túsiniwdi ańsatlasadı.Bul waqıtqa kompyuter járdeminde dástúriy emes oqıtıw grafik usılında súwretleniwi, alınıp atırǵan maǵluwmattıń úlken kólemin ózlestiriwdi jeńillestiredi.
Oqıtıwdiń metodlarına kórgizbeli oqıw quralları, texnikalıq oqıtıw metodları, didaktiklıq materiallar hám basqalar kiredi. Búgingi kúnde oqıtıw usılları rawajlanıp barmaqta. Axborot texnologiyalarınıń joqarı tezlik penen rawajlanıp barıwı menen problemalı oqıtıw processiniń jana, kompyuterlesken problemalı oqıtıw túri júzege keldi.
Oqıtıwdıń basqa metodların qollaw sıyaqlı oqıtıw processine axborot texnologiyaların qollawda pedagogikalıq-psigologiyalıq jaǵdaylar menen baylanislı bir qatar problemalar júzege keledi.Ilimiy bilimdi kórip shıǵıw kompyuterdiń tómendegi funkciyaların dizimlestiriwge hám ajıratıwǵa imkaniyat jaratadı:
-texnika-pedagogiklaıq (úyretetuǵın hám basqaratuǵın dástúrleró ekspertiza júritiwshi, másláhát beriwshi,esap-sanaqlı) dástúrler;
Oqıw barısında axborot texnologiyaların qollanıwdıń maqsetke muwapıqlıǵı, búgingi kúnde oqıtıwdıń mazmunı, forması hám metodları menen baylanıslıǵı tómendegi maqsetler menen ajıratıw múmkin;
-waqıttı tejew,
-oqıw processinde oqıwshılardıń <<ózlestire alıw>> dárejesi,
-pedagogikalıq usıllardı <> dárejesi.
Axborot texnologiyalarınan paydalanıp dástúriy emes oqıtıw tálimniń mazmunı, kólem hám metodların rawajlandıradı, oqıtıwdı tezirek, sıpatlı,aktiv usıllardan, axborot texnologiyalarınan paydalanıw,pándi ózlestiriw imkaniyatların asırıwdıń ilimiy ttiykarların jaratıw, oqıtıw texnologiyası tiykarında oqıwshılardıń bilim hám kónikpelerin rawajlantırıwı múmkin.Sonıń ushın, zamanagóy oqıtıw texnologiyasın ámelge asırıw, dástúriy emes oqıw qurallarınan paydalanıw maqsetke muwapıq.
Kompyuterden paydalanıwshı tájiriybeniń dáslepki shártlerin ozgertip, kerekli fizikalıq tájiriybelerin ótkizedi hám nátiyje tiykarında juwmaqlar qılıw imkaniyatına iye boladı. Ayırım hádiyselerdi tájiriybe processinde ekranda onı súwretlep beriw menen bir qatarda fizikalıq ólshemlerdiń óz-ara baylanıslıq diagrammasıngúzetiwge imkan beredi.Tájiriybelerdiń video kórinisi sabaq processiniń ózgeshe hám qızıqlı ótiwine járdem beredi.Solay etip,fizika tálimi mazmunin rawajlandırıwǵa axborot texnologiyalarınan paydalanılsa, jaqsi nátiyje beriwine isenim payda etiw múmkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
