26. Amaliy mashg‘ulot Mavzu: yosh mollar yuqumli kasalliklari profilaktikasi. Darsning maqsadi

Diplokokk infeksiyasi - asosan buzoq, qo‘zi, kamroq cho‘chqa bolalari, qulunlarda uchraydigan o‘tkir o‘tuvchi yuqumli kasallik bo‘lib sepsis, pnevmoniya va artritlarning paydo bo‘lishi bilan namoyon bo‘ladi.
Kasallik keng tarqalgan. Ka­sallik paydo bo‘lib turadigan xo‘jaliklarda kasallangan yosh mollar ko‘plab o‘ladi, tirik qolganlari o‘sish va rivojlanishdan orqada qoladi.
Qo‘zg‘atuvchisi - lansetniksimon kapsulali diplo­kokk (juft kokk) Diplokokkus lanseolatus hisoblanadi. Oddiy oziqa muhitlari, qon zardobi yoki glyukoza qo‘shilganda yaxshi o‘sadi. Diplokokklar tashqi muhit va dizenfeksiya qiluvchi moddalar ta’siriga chidamsizdir.
Diplokokk infeksiyasiga tug‘ilgandan 2 - 4 oylik yoshgacha bo‘lgan buzoq, qo‘zi va cho‘chqalar moyil, shuningdekk katta yoshdagi hayvonlar ham tuqqandan keyin kasallanishi mumkin. Kasallikning inkubatsion davri qo‘zg‘atuvchini virulentlik, yosh mollar organizmining rezistentlik darajasiga bog‘liq holda buzoq, qo‘zi va cho‘chqa bolalarida o‘rtacha 2 - 5 kunga teng. Kasallan­gan buzoqning harorati +40⁰ - 42°C gacha ko‘tariladi, burun shilliq pardasi qizaradi, ko‘z qizarib kuchli yosh oqadi. Puls bilan nafas olish tezlashadi, ishtahasi pasayadi, kuchsizlik paydo bo‘ladi. Buzoqning ahvoli tez orada yomonlashadi, ishtahasi mutlaqo yo‘qoladi, yana ham kuchsizlanib depressiya paydo bo‘ladi, puls kuchsiz, aritmik, nafas taranglashib, 1 - 2 kundan keyin mol o‘ladi. Bunday o‘tishi kasallik birinchi paydo bo‘lgan xo‘jaliklarda 5 kungacha bo‘lgan buzoqlarda uchraydi. YArim o‘tkir o‘tganda isitmalash, umumiy kuchsizlanish bilan bir qatorda, bo‘g‘inlar yallig‘lanib og‘riydi, shishadi, qiziydi, cho‘loqlik namoyon bo‘ladi. Bir bo‘g‘inda yallig‘lanish qaytishi bilan ikkinchi bo‘g‘in yallig‘lana boshlaydi. Pnevmoniya va enterit belgilari ham tez-tez uchrab turadi.
Diplokokkozdan hayvonlarning o‘lishi, kasallikning o‘tish shakllariga, qo‘zg‘atuvchining virulentlik darajasiga, organizmning rezistentligiga, yoshi va davolashga bog‘liq bo‘ladi. Organizmning rezistentligi past bo‘lsa kasallangan mollarning 70% i o‘ladi.
Oldini olish choralari - kasallikning oldini olish uchun yosh mollar onalari bilan birga, sifatli oziqa berib, toza va yorug‘ molxonalarda boqilishi, ochiq havoga chiqarib turilishi lozim. Mastit va metrit kasali bo‘lgan sigirlar alohida boqiladi va davolanadi, ularning suti buzoqlarga berilmaydi. Sog‘lom buzoqlar diplokokk infeksiyasiga qarshi vaksina bilan emlanadi. Bo‘g‘oz sigirlar yaxshi parvarish qilinib, sifatli oziqa bilan ta’minlanishi kerak. Ana shunda kasallikka chidamli, baquvvat buzoqlar tug‘iladi. Kasallik naydo bo‘lib turadigan xo‘jaliklarda yangi tug‘ilgan buzoqlar har yili dip­lokokk infeksiyasiga qarshi emlanib turilishi kerak.
Bu infeksiya uchun xavfli bo‘lgan xo‘jaliklarda yangi tug‘ilgan buzoqlar giperimmunli zardob bilan emlanadi. 7 - 8 kunlari esa vaksinatsiya qilinadi. Kasal va kasallikka shubhali hayvonlar alohida ajratilib, antibiotik va sulfanilamid preparatlari hamda giperimmunli zardob bilan davolanadi.
Takrorlash uchun savollar:

1. 
   Yosh mollari orasida uchraydigan yuqumli kasalliklarni ayting.
   
2. 
   Kolibakterioz kasalligini asosiy oldini olishni ayting.
   
3. 
   Qo‘zilarda uchraydigan yuqumli kasalliklarni ayting.
   
4. 
   Cho‘chqa bolalarining yuqumli kasalligini tushintiring.
   
5. 
   Yosh mollarda uchraydigan yuqumli kasalliklarni oldini olishni izohlang.