26. Amaliy mashg‘ulot Mavzu: yosh mollar yuqumli kasalliklari profilaktikasi. Darsning maqsadi

Qo‘zilarning anaerob dizenteriyasi - o‘tkir yuqumli kasal­lik bo‘lib, yangi tugilgan qo‘zilar kasallanib, ichaklarining gemorragik yallig‘lanishi, intoksikatsiya rivojlanishi va hayvonning ko‘plab o‘lishi bilan namoyon bo‘ladi.
Kasallik ko‘proq mayin junli qo‘ychilik bilan shug‘ullanadigan mamlakatlarda uchraydi. Kasallangan qo‘zilar 80-100 % gacha o‘ladi
Qo‘zgatuvchisi - klostridium perfringens («V»tipi) bo‘lib, kasallik mikrob zahari ta’sirida naydo bo‘ladi. Klostridium perfringens spora hosil qiladi. Xarakterlanmaydigan anaerob, to‘qimalarni nekrozlaydigan, hayvonlarni zaharlab o‘ldiradigan gemolitik xossaga ega bo‘lgan kuchli zahar ishlab chiqadi.
Kasallikka yangi tug‘ilgan qo‘zilar moyil. Qo‘zilarga alimentar usulda, ayniqsa elinlari ifloslangan onalarini emganda qo‘zg‘atuvchi ko‘proq yuqadi. Qo‘ylar qishda va erta bahorda sovuq qo‘tonlarda qo‘zilasa kasallik ko‘payadi.
Kasallikning inkubatsion davri bir necha soat, qo‘zilar 1 - 2 kunligida kasallanadi Kasallik o‘tkir, ayrim hollarda yashinsimon o‘tadi. Kasallangan qo‘zi kuchsizlanadi, onasini emmaydi, uzoq yotadi. So‘ngra xarakterli va doimiy belgilaridan ich ketish paydo bo‘ladi. Tezak suyuq sarg‘ish rangda, qon bilan shilimshiq aralash bo‘lib, keyinchalik tez quyuqlashib qora-qo‘ng‘ir rangga aylanadi. Tana harorati +41°S gacha ko‘tariladi, puls tezlashgan, kasallikning so‘nggi daqiqalarida ipsimon bo‘ladi, nafas ham tezlashib, qo‘zi kundan-kunga holsizlanib, oriqlab o‘ladi, o‘lim oldidan tana harorati me’yorga, hatto undan ham tushib ketadi. Kasallik hammasi bo‘lib bir necha soatdan 2 - 3 kun, ayrim hollarda ko‘proqqa cho‘ziladi. Ay­rim hollarda kasallik engil o‘tib, qo‘zi tuzalib ketishi mumkin. Kasallik og‘ir o‘tganda qo‘zilar 80 - 100% gacha o‘lishi mumkin.
Oldini olish choralari - birinchi navbatda bo‘g‘oz qo‘ylarni yaxshi parvarish qilish, tuyimli oziqalar bilan ta’minlash, ular turgan binolarni toza saqlash, vaqtida go‘ngdan tozalab, dezinfeksiya qilish kabi muhim tadbirlarni amalga oshirish zarur. Bug‘oz sovliqlar tug‘ishiga bir oy qolganda konsentrlangan polivalentli vaksina bilan emlanishi shart. Qishda qo‘zilagan qo‘ylar issiq binolarda saqlanib ostiga yumshoq to‘shama solish tavsiya etiladi. YAngi tug‘ilgan qo‘zilar ona sutini etarli miqdorda olishi kerak. Kasallik borligi aniklansa, xo‘jalikdagi hamma qo‘zilar dizen­teriyaga qarshi immunli zardob bilan emlanadi. Dizenteriya har yili paydo bo‘lib turadigan xo‘jaliklarda bo‘g‘oz qo‘ylar unga qarshi vaksina bilan, yangi tug‘ilgan qo‘zilar esa zardob bilan emlanadi. Bunday tadbirlar har yili xo‘jalikdan kasallik batafsil yo‘qolguncha o‘tkaziladi.