21-mavzu. Texnologik jihozlarning turlanishi avtomobil transporti sohasida ishlatiladigan jihozlarning umumiy turlari

, 
mashinasozlik mahsuloti bo’lganligi sababli
, 
Yagona 
konstruktorlik hujjatlari standarti bo’yicha 
komplekslar, yig’ma birikmalar
, 
detallar va komplektlar 
kabi guruhchalar sifatida rasmiylashtiriladi. 
Kompleks 
deganda ikki va undan ko’p jihozlarni yig’ma amallar bilan bir-biri bilan 
bog’lanmagan, lekin qo’yilgan maqsadga erishish uchun yagona ishlab chiqarish jarayoniga 

---

birlashtirilgan jihozlar qatoriga aytiladi. Kompleksga mintaqa, ustaxona va postlarning jihozlari, 
texnologik va tashkiliy uskunalari hamda asboblari mujassamlangan bo’lishi mumkin. Masalan, 
shinomontaj bo’limining texnik ta’minot kompleksiga maxsus avtomobil ko’targichi, shinomontaj 
stanogi, muvozanatlash stanogi, kamera yamagich (vulkanizator), yuzalarga ishlov berish stanogi, 
verstak, maxsus kalitlar to’plami va boshqalar kiradi. 
Yig’ma birikma 
bir-biri bilan yig’ish amallari (burab qotirish, kovsharlash, payvandlash va b.) 
yordamida bog’langan ikki va undan ortiq jismlar yig’indisidir. Masalan, reduktorlar, dvigatellar, 
ishchi kallaklar, mexanizatsiyalashgan asboblar va boshqalar. Yig’ma birikmaning asosiy 
konstruktorlik hujjatlari yig’ma chizma va detallar ro’yxatidir. 
Detal 
deb bir xil nomli va markali materialdan, yig’ish amallarisiz, yoki yuzasiga boshqa 
material qoplash, joyiga kovsharlash, payvandlash va kley bilan yopishtirish amallari bilan 
tayyorlangan eng kichik element tushiniladi. Detalning asosiy hujjati – chizma. 
Komplekt 
bir futlyarga jamlangan, bir necha yordamchi vazifalarni bajaruvchi buyumlar 
majmuasidir. Masalan, jihozning ehtiyot qismlar komplekti, kalitlar, ochgichlar yoki boshqa asboblar 
komplekti. Komplektga yig’ma birikmalar ham (manometr, domkrat va b.), detallar ham (ichkarisi 
kengaytirilgan kalitlar, aylantirgich va b.) qo’shilishi mumkin. 
Uzel 
bajaradigan vazifasi bo’yicha belgilangan yig’ma birikmaning birlashgan holda 
ishlaydigan ajralmas qismidir. Masalan, podshipnik uzeli, karetka osmasi uzeli va b. Uzelni, yig’ma 
birikmadan farqi – uni buyumdan alohida ajratib bo’lmaydi. 
Agregatlarga 
texnologik mashinalarning ma’lum vazifani bajaruvchi yig’ma birikmalari, 
masalan, dvigatel, ijrochi mexanizmlar, nasoslar, uzatmalar qutisi va sh.k. kiradi. 
Texnologik jihozlar konstruktsiyasi bo’yicha