21-mavzu. Texnologik jihozlarning turlanishi avtomobil transporti sohasida ishlatiladigan jihozlarning umumiy turlari

Texnologik moslamalar 
ishlab chiqarish jarayonining texnik ta’minlash elementi sifatida 
asosiy va yordamchi texnologik amallarni jihoz bilan birgalikda yoki mustaqil ravishda ish qobiliyatini 
oshirish, ishchining muskul kuchini kuchaytirish hamda bajarilayotgan amalni sifatini yaxsxilash 
maqsadida ishlatiladigan alohida qurilmadir. Ularni birinchisi maxsus uskunalar bo’lib, ular oddiy, 
ya’ni qo’l kuchi yordamida foydalaniladigan yoki mexanizatsiyalashgan bo’ladi. O’z navbatida ular 
hammabop va maxsuslashgan turlarga ajraydi. Maxsuslashgan uskunalar o’lchash, ishlov berish hamda 
ajratish-yig’ish ishlari uchun ishlatiladi. Masalan, har xil yechkichlar, opravkalar, detallarni presslash 
va chiqarish vintli moslamalari, elastik detalli yig’ma birikmalarni ajratish va yig’ish uchun qisqichlar, 
nazorat shablonlari, ustqo’yma va boshqalar. 
Tashkiliy-texnologik uskunalar 
ishchi mehnat sharoitini yaxsxilash va ishlab chiqarish 
madaniyatini oshirish uchun mo’ljallangan. Bu guruhga aravachalar, avtomobildan yechib olinadigan 
agregat va detallar, asboblar uchun harakatlanuvchi konteynerlar, teleskopik va kalitlar uchun 
aylanuvchi kronshteynlar, diagnostik apparaturalar uchun maxsus harakatlanuvchi ustuncha- tagliklar 
va boshqalar. Uskunalar stanoklar uchun, texnologik jarayon uchun va tashkiliy ishlar uchun 
mo’ljallangan bo’lishi mumkin. 
Avtotransport korxonasida avtomobillarga TXK va ta’mirlash vaqtida mavjud moslama va 
uskunalarni sharoitga moslashtirish, unga kichik o’zgartirishlar kiritish hamda yangisini yaratish kabi 
masalalarga duch kelinadi. Shuning uchun nostandart uskuna va moslamalarni hisoblash, loyihalash va 
yasash masalalariga alohida bobda batafsil to’xtalib o’tamiz. 
 
2. Avtotransport vositalarini diagnostikalash, texnik xizmat ko’rsatish va joriy ta’mirlash 
ishlarida foydalaniladigan texnologik jihozlarning bajaradigan vazifasi bo’yicha tasnifi 
Bajaradigan vazifasi bo’yicha texnologik jihozlar shartli ravishda sakkiz guruhga bo’linishi 
mumkin: 
I-guruh. 
Tozalash-yuvish jihozlari: qo’l bilan shlangda tozalash – yuvish supurish jihozlari; 
agreget, uzel va qismlarni yuvish – tozalash jihozlari; yengil avtomobillarni yuvish, quritish jihozlari; 
yengil avtomobillarni yuvish, quritish avtomatik qatorlari; yuk avtomobillarini yuvish, quritish 
qurilmalari; avtobuslarni yuvish, quritish qurilmalari. 
II-guruh. 
Moylash va ta’mirlash jihozlari: moylovchi otgichlar; suyuq moy bilan ta’minlash va 
yuvish jihozlari; kompleks moylash va ta’minlash jihozlari; texnik suyuqliklar bilan ta’minlash 
jihozlari; havo bilan ta’minlash jihozlari; garaj kompressorlari; garaj sig’imlari va vannalar. 
III-guruh. 
Ko’tarish-tashish jihozlari: garaj domkratlari; avtomobillarni ko’tarish qurilmalari; 
uzel va agregatlarni yechish, qo’yish, tashish jihozlari; ko’rish chuqurliklari ucun ko’targichlar; yengil 
avtomobillar uchun ko’targichlar; ag’dargichlar; yuk avtomobillari va avtobuslar uchun ko’targichlar; 
konveyerlar.