2021-yil 25-noyabr 2021-yil

Кириш
. 
2050 йилга бориб дунё аҳолиси 9 миллиарддан ошиши кутилиши 
ҳамда бугунги кунда 1 миллиардга яқин аҳоли тўйиб овқатланмаслик муаммо-
сини бошидан кечирмоқда. Бу кўрсатгич Африка қитъасида 239 миллион ва 
Осиёда 578 миллион кишини ташкил этмоқда. 2050 йилга бориб қишлоқ хў-
жалиги маҳсулотларини икки баробарга кўпайтирган тақдирда ҳам ҳар йигир-
ма кишидан биттаси (370 миллион киши) қорни тўйиб овқатланмаслик хавфи 
борлигидан далолат бермоқда. Уларнинг аксарияти Африка ва Осиё қитъаси 
ҳиссасига тўғри келиши тахмин қилинмоқда. Шунинг учун 2050 йилгача ҳар 
йили қўшимча 1 миллиард тонна дон ва 200 миллион тоннага яқин чорвачилик 
маҳсулотлари ишлаб чиқариш талаб этилади [3].
 
Шу боисдан, лалмикор ерларга 
ресурстежамкор технологияларни қўллаш орқали маҳсулот етиштириш самара-
дорлигини ошириш долзарб масалалардан ҳисобланади.
Тадқиқот методологияси.
Тадқиқот давомида индукция ва дедукция, 
иқтисодий, статистик, қиёсий таҳлил усулларидан фойдаланилди.

---

204
Тадқиқот натижалари.
Бугунги кунда Ўзбекистонда ҳам лалми ерлардан 
фойдаланиш самарадорлиги пастлигини кўрсатмоқда. Жумладан, Ҳозирги кун-
да мамлакатимиздаги мавжуд 700 минг гектардан ортиқ лалми ернинг бор-йўғи 
300 минг гектарига ғалла ва мойли экинлар экилмокда [2]. Кетирилган маълу-
мотлардан кўриниб турибдики, мамлакатимизда лалми ерлардан фойдаланиш 
самарадорлиги пастлигини кўрсатмоқда. Шу боисдан, мамлакатимизда ер ре-
сурсларидан самарали фойдаланиш бўйича давлатимиз наҳбари томонидан 
алоҳида эътибор қаратилиб, қарор ва фармонлар ишлаб чиқилмоқда ва амали-
ётга жорий этилмоқда. 
Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 17 июн-
даги ПФ-5742-сонли “Қишлоқ хўжалигида ер ва сув ресурсларидан самарали 
фойдаланиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги
 
фармони қабул қилинди [1]. Ушбу 
Фармонда яйловлардан самарали фойдаланиш тартибини белгилаш, яйлов ва 
лалми ерлардан фойдаланишнинг илмий асосланган самарали технологиялари-
ни ишлаб чиқиш ва жорий этиш [1] масалаларига алоҳида тўхталиб ўтилган. 
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар — суғориладиган ва суғорилмай-
диган (лалмикор) ерлар, ҳайдаладиган ерлар, пичанзорлар, яйловлар, кўп йил-
лик мевали (мевасиз) дарахтзорлар, токзорлар ва бошқа экинлар билан банд 
ерлардан иборат. Шундан, лалми ерлар Республикамизнинг 6 та вилоятида 
жойлашган бўлиб, нам билан таъминланганлик даражасига, денгиз сатҳидан ба-
ландликда жойлашганлигига ва бошқаларга кўра 4 та минтақага бўлинади. Улар, 
текислик (нам билан кам таъминланган), қир-адирлик (нам билан ярим таъмин-
ланган), тоғолди (нам билан таъминланган) ҳамда тоғли (нам билан тўлиқ таъ-
минланган) минтақалардан иборат (1-жадвал).