|
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
Жаҳон иқтисодиётида рақамли технологияларининг жадал ривожланиши таъсирида
рақамли тизимда ишлайдиган компьютерлар,
мобил телефонлар ва интернет технологияларининг
пайдо бўлиши иқтисодиётни тубдан ўзгаришига олиб келди. Натижада, ҳозирги кунда жаҳон
иқтисодиёти ривожланишининг асосий омилларидан бирига айланди. «Ривожланган
давлатларнинг ялпи ички маҳсулотида рақамли иқтисодиётнинг улуши 2010 йилда 1,2 фоизни
ташкил этган бўлса, 2018 йилга келиб, ушбу кўрсаткич 5,5 фоизни ташкил этди»
2
.
Жаҳонда амалга оширилаётган тизимли ислоҳотлар, илмий
-
техник тадқиқотлар, йирик
трансмиллий
компанияларида
истеъмолчилар
эҳтиёж
-
ларининг
мунтазам
равишда
ўзгарувчанлиги билан боғлиқ хатти
-
ҳаракатлар шунингдек, ахборот алмашинувининг
эркинлашуви таъсирида ўсиб бораётган контентнинг роли ҳамда рақамли жамиятни барпо
этишнинг бошқа йўналишлари иқтисодиётнинг реал тармоқларида менежмент фаолиятини
такомиллаштиришнинг кенг қамровли имкониятларини яратмоқда.
Ҳозирги кунда рақамли иқтисодиётнинг дунё миқёсида тутган ўрни ва унинг ривожланиш
тенденциялари тобора ортиб бормоқда. Мисол учун, маълумотлар оқими кўламининг ўзгариши
интернет протоколи
(IP) га асосланган глобал трафик ҳажмининг 1992 йилда кунига 100
гигабайтни ташкил этган бўлса, 2019 йилда бу кўрсаткич секундига 89000 Гб дан ошди. Бу
маълумотлар рақамли иқтисодиёт ривожланишининг дастлабки босқичига тегишли эканини
ҳисобга олсак, унинг
ривожланиши суръати тўғрисида тасаввур ҳосил қилиш қийин эмас.
Прогнозларга кўра, 2022 йилга келиб глобал IP
-
трафик ҳажми секундига 150700 Гб
га етади, бу
Интернет тармоғида янги фойдаланувчиларнинг кўпайиши ва интернетнинг янада кенгайиши
натижасида амалга ошади
3
. Бугунги кунда жаҳон савдо соҳасининг ривожланиши электрон
тижорат даражасига қадар кўтарилиб, электрон тижоратнинг кўлами 2,8 трлн. АҚШ доллари ва
ўсиш суръатлари 20
-
25 фоизни ташкил этмоқда. Бу кўрсаткичлар жаҳон миқёсида савдо
хизматларининг такомиллашаётганидан далолат бериб, ўз навбатида, рақамли иқтисодиётда
электрон савдонинг ривожланиш
даражаси ва сифатини оширишга ҳам ижобий таъсир
кўрсатмоқда.
Жаҳон миқёсида олиб қарайдиган бўлсак, рақамли иқтисодиётнинг ривожланиш
географиясида икки мамлакат етакчи ўринни эгаллаб турибди. Булар АҚШ ва Хитой. Бу
мамлакатларга блокчейн технологияси билан боғлиқ бўлган барча патентларнинг 75 фоизи,
“Internet of Things (буюмлар интернети)”га
4
сарфланадиган харажатларнинг 50 фоизи ва булутли
ҳисоблаш очиқ технологиялари глобал бозорининг 75 фоизидан ортиғи тўғри келади. Энг диққатга
сазовор томони шундаки, улар дунёдаги 70 та энг йирик рақамли платформаларнинг бозор
капиталлашувининг 90 фоизини назорат қилишади. Технологияларда глобал устунликка
интилишнинг оқибатида юзага келади. АҚШ ва Хитойнинг ЯИМ ҳажми бўйича жаҳонда биринчи
ва иккинчи ўринларни эгаллаб турганлигини эътиборга олсак, рақамли технологияларнинг
мамлакат иқтисодиётини ривожлантиришда стратегик аҳамиятга эга эканлигига яна бир бор
ишонч ҳосил
қилиш мумкин.
Ҳозирги пайтда компьютерлаштириш ва юқори технологиялар асрида рақамли иқтисодиёт
ҳаётимизнинг ҳар бир жабҳасига: интернет
-
савдо, соғлиқни сақлаш, таълим, интернет
-
банкинг,
ҳукуматга дахлдор бўлмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Рақамли иқтисодиёт ва электрон ҳукуматни
кенг жорий этиш чора
-
тадбирлари тўғрисида”ги 2020 йил 28 апрелдаги, ПҚ
-4699-
сонли Қарори
асосида 2023 йилга келиб рақамли иқтисодиётнинг мамлакат ялпи ички маҳсулотидаги улушини
2
Measuring the Information Society Report Volume 1. 2018. ITUPublications. Statistical reports. International
Telecommunication Union. Place des Nations. CH-1211 Geneva Switzerland.
3
БМТ
савдо
ва
ривожланиш
конференцияси
.
Рақамли
иқтисодиёт
бўйича
ҳисобот
(2019).
https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/der2019_overview_ru.pdf
3.Internet of Things, IoT
–
қурилмаларни
компютер
тармоғига
бирлаштирадиган
ва
уларга
дастурий
таъминот
,
амалий
дастурлар
ёки
техник
воситалардан
фойдаланган
ҳолда
маълумотларни
тўплаш
,
таҳлил
қилиш
,
қайта
ишлаш
ва
бошқа
объектларга
узатиш
имконини
берадиган
технология
.
213
Do'stlaringiz bilan baham: |
