2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
Мавзунинг долзарблиги.
Қорамоллар эндометрит касаллиги чорвачиликнинг 
ривожланишида, ўз вақтида соғлом насл олишга катта тусқинлик қилмоқда. Эндометрит 
касаллигига ўз вақтида ташхис қўйиш, даволаш ва олдини олиш учун маҳаллий диагностик 
воситалар ва препаратларни ишлаб чиқиш, ишлаб чиқарилган маҳаллий “Карбоказ” препаратининг 
иқтисодий самарадорлигини аниқлаш долзарб вазифалардан бири саналади (1
-
расм).
1
Ветеринария Илмий Тадқиқот Институти тадқиқотчиси, кичик илмий ходим
. 

---

514 
 
 
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
 
1-
расм. Карбоказ препаратининг умумий кўриниши.
 
 
Вазифа.
Маҳаллий ишлаб чиқилган “Карбоказ” препаратининг иқтисодий самарадорлиги 
аниқлаш. 
Тадқиқот натижалари. 
Ўтказилган илмий тадқиқот
 
ишларининг иқтисодий 
самарадорлигини аниқлашда “Ветеринария тадбирларининг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш” 
М.Х. Шайхамановнинг услубий қўлланмасидан фойдаланилди. Бунда иқтисодий самара мезонлари 
сифатида тажрибадаги сигирлардан олинадиган сут миқдори, бузоқ бериш ва сигирларнинг 
наслдорлик
ҳолатлари ҳисобга олинди
(2).
Эндометритнинг олдини олишда
“Карбоказ” препаратининг самарадорлигини аниқлаш 
тажрибалари Қашқадарё вилояти Китоб туманига қарашли “Нигина Бону Саид қизи” фермер 
хўжалигида, Самарқанд вилояти Пастдарғом туманидаги “Чортут”
ва “Беш бола”
фермер 
хужаликларидаги мавжуд бўлган қисир сигирларда
олиб борилди.
“Карбаказ” препарати
эндометрит
билан касалланган
сигирларнинг хар 100 кг тирик 
оғирлигига нисбатан 5 мл микдорида тўғридан
-
тўғри бачадон ичига юборилди.
Бунда 1 бош сигирга ўртача 30
-
40 мл “Карбоказ” препарати сарфланди.
“Карбоказ” 
препарати
ҳар 48 соат оралиғида (ҳар 2
-
кунда) бир мартадан
сигирларга юқоридаги 
миқдорда
қайтадан
юборилди. Препарат
юборилган сигирларда, кейинги йили эндометритлар билан 
касалланиш 14 фоиздан 0,2 фоизгача камайди. 
Эндометрит касаллигига чалинган сигирларда кузатиладиган иқтисодий зарар олинаётган 
сут миқдорини камайиши, қисирлик даврини купайиши ва бўзоқ олиш маҳсулдорлигини камайиши 
ҳисобидан келади.
Тадқиқот ишлари Бунинг учун умумий олди олинган иқтисодий зарар ҳисоблаб 
чиқилиши (бунда Сут миқдорини камайишидан келадиган иқтисодий зарар миқдори
(У
1 
= М
б 
(В
1
-
В
2
),
бола олишнинг
камайишидан келадиган олди олинган иқтисодий
зарар миқдори (У
2 
= Кр
(Рв
-
Рдо) × С
п
), ҳайвонларни насллилик қийматини пасайишидан келадиган иқтисодий зарар миқдори
(У
3 
= 
М
ж
× (У
1
- 
У
2
)) юқорида баён этилган арифметик формулалар ёрдамида аниқланиб чиқилди.
Ишнинг иқтисодий самарадорлигини аниқлаш натижасида сарфланган 1 сўм харажатга