|
Do‘stlik hàqidà
Bàliq suvsiz yashàmàs,
Insîn do‘stsiz.
Dàràõtni tîmiri,
Îdàmni do‘sti sàqlàr.
Kitîb hàqidà
Kitîbdàn yaõshi do‘st yo‘q.
Kitîb – bilim mànbài.
Ilm-fàn hàqidà
Bilàgi zo‘r birni yiqàr,
Bilimi zo‘r mingni.
Ko‘p o‘qigàn – ko‘p bilàr.
Îdîb-àõlîq hàqidà
Bîlà àziz, îdîbi undàn àziz.
Yomîndàn qîch, yaõshigà yondàsh.
http://eduportal.uz
132
Îtà-înà và fàrzànd hàqidà
Îtà-înàng – dàvlàting.
Îtà-bîlà – bir bîg‘,
Biri – gul, biri – bîg‘bîn.
1. Siz yanà qàndày màqîllàrni bilàsiz?
2. O‘qituvchingiz yordamida maqollar muso-
baqasini uyushtiring.
Maqollar mazmuniga mos matn tuzing.
Topishmoqlar
Boshi bor-u sochi yo‘q,
Ko‘zi bor-u qoshi yo‘q.
Tangasi bor, puli yo‘q,
Qanoti bor, uchuvi yo‘q.
Zuv-zuv barag‘ay,
Tomdan qarag‘ay.
Cho‘p, loy cho‘qig‘ay,
Savat to‘qig‘ay.
U yoqqa o‘tdim, bildingmi,
Bu yoqqa o‘tdim, bildingmi.
Oq quvrayning boshini
Chertib o‘tdim, bildingmi.
http://eduportal.uz
133
Yashil po‘sti bor,
Qizil go‘shti bor.
Uyda, bozorda
Yaqin do‘sti bor.
1. Topishmoqlarni yod oling.
2. Siz qanday topishmoqlarni bilasiz?
3. Topishmoq aytish musobaqasini uyushtiring.
O‘zingiz bilgan topishmoqlar javobiga mos
rasmlar chizing.
Qush ini
(Rivoyat)
Bir kuni ertalab qarib qolgan ikki qush
inlaridan uchib chiqa olmasliklariga ko‘zlari ye-
tibdi. Yemish topa olmay, tezda kunlari bitishini
bilib, inni tark etmay, birgalikda hayotdan ko‘z
yumishga qaror qilishibdi. Lekin shu yerdan
uchib o‘tib ketayotgan ularning bir bolasi ota-
onasini ko‘rib, yonlariga kelibdi. Bu holni ko‘rib,
boshqa aka-singillariga xabar berish uchun
uchib ketibdi. Tez orada ikki qushning hamma
bolalari birin-ketin uchib kela boshlashibdi. Ular-
ning har biri tumshug‘ida ota-onasi uchun
yegulik olib kelibdi. Bolalari olib kelgan ov-
qatlarni yeb, ikki qush ancha quvvatga kiribdi,
lekin baribir ucha olishmabdi. Shunday qilib,
http://eduportal.uz
134
ikki qushning bolalari endi palaponlari qatorida
ota-onalarini ham boqa boshlashibdi. Buning
uchun ular endi ko‘proq uchishlari va ko‘proq
yegulik topishga harakat qilishlari kerak edi.
Ular tongdan to shomgacha tinishmas va qat-
tiq charchashar, lekin ota-onasini tashlab qo‘-
yishga ko‘zlari qiymas edi.
Bir kuni qushlardan birining palaponlari uchir-
ma bo‘libdi va otasiga ergashib qari qushlarning
uyasiga uchib kelibdi. Otasining ularga ovqat
berayotganini ko‘rib:
– Bular kimlar? Nega ularga ovqat beryap-
siz? – deb so‘rabdi. Dadasi:
http://eduportal.uz
135
– Bular mening otam va onam. Kichikligimda
ular meni ham xuddi shunday boqishgan, –
debdi.
„Tarbiya kitobi“dan
1. Rivoyatdan qanday xulosa chiqardingiz?
2. Qushlarning tutgan ishlariga baho bering.
Hàlîllik
(O‘zbek õàlq ertàgi)
O‘tgàn zàmîndà bir dehqîn bo‘lgàn ekàn.
Uning kàmbàg‘àl îshnàsi bîr ekàn. Kunlàrdàn
bir kun u dehqîndàn bir tànîb yerini sîtishni
iltimîs qilibdi. Dehqîn yerning bir chekkàsini
kàmbàg‘àl îshnàsigà sîtibdi.
Yerni îlgàn îdàm bir qàlin îg‘àynisidàn
qo‘sh ho‘kiz îlib kelib, yer hàydàyotgànidà,
îmîchning tishi qattiq narsagà tegibdi. Deh-
qîn pàrvî qilmày, ishida davom etibdi. Qàytib
o‘shà yergà kelgànidà îmîchning tishi yanà
hàligi nàrsàgà urilibdi. Kàmbàg‘àl dehqîn:
„Ilgàri bu yerdà dàràõt bo‘lgàn, uning to‘nkàsi
qîlib ketgàn, shekilli“, deb o‘ylàbdi.
U ketmîn îlib kelib, îmîch tishigà qà-
dàlgàn nàrsàni kovlày bîshlàbdi. Nihîyat, u
yerdàn õumchà chiqibdi. Uni îchib qàràsà,
ichi to‘là tillà emish. Dehqîn yerning qîlgàn
qismini hàm hàydàb, urug‘ sepibdi. So‘ng
ho‘kizlàrni egàsigà tîpshiribdi. Õumchàdàgi til-
http://eduportal.uz
136
làni ko‘tàrib, to‘g‘ri yer sîtgàn dehqîn îsh-
nàsining uyigà bîribdi. U îshnàsigà:
– Sizdàn îlgàn yerimni hàydàyotgàn edim,
mànà shu õumchàni tîpib îldim, ichidàn tillà
chiqdi. Uni o‘zingizgà îlib keldim, – debdi.
Dehqîn kàmbàg‘àlgà:
– Men sizgà yerni sîtgànmàn. Demàk, u
yerdà nimàiki bo‘lsà, sizniki bo‘làdi. Men yer
tàgidà nimà bîrligini bilmàgànmàn. Sizgà
Xudî beribdi. Bîlà-chàqàngiz bilàn màzà qilib
yashàng, – deb õumchàni îlmàbdi.
Kàmbàg‘àl dehqîn esà: „Bu bîshqà kishi-
ning nîni. Uni îlsàm, o‘g‘ri, jinîyatchi bo‘lib
qîlàmàn“, deb o‘ylàb, õumchàni yanà bîy
dehqîngà uzàtibdi. Ikkàlàsi hech kelishà îlish-
màbdi.
Nihîyat, bir donishmandning oldiga bîràdi-
gàn, undan so‘ràb, bu ishni hàl qilàdigàn
bo‘lishibdi.
Donishmand: „Qishlîqdàgi yetim-yesir và be-
và-bechîràlàrgà bo‘lib beringlàr“, – deb màs-
làhàt beribdi. Bungà dehqîn hàm, kàmbàg‘àl
hàm rîzi bo‘libdi.
Shundày qilib, ulàr tillàni qishlîqdàgi bevà-
bechîràlàrgà, kàmbàg‘àl, yetim-yesirlàrgà tàrqà-
tishibdi. Kàmbàg‘àl dehqîn esà o‘z mehnàti
bilàn hàlîl kun ko‘rib, murîd-u màqsàdigà ye-
tibdi.
http://eduportal.uz
137
1. Bîy dehqîn nimà uchun o‘z yerini sîtibdi?
2. Kàmbàg‘àl dehqîn và uning îshnàsi nimà
uchun donishmand huzuriga bîrishibdi?
3. Kàmbàg‘àl dehqîn to‘g‘ri ish qildimi?
Halol mehnat yerda qolmas.
Download Do'stlaringiz bilan baham: |
