2 Ўзбекистон республикаси

4-
жадвал.
Фенологик кузатиш жадвали 
№ 
Кузатиладиган ҳодисалар 
Ой ва 
кун 
кузатувчи 
Изоҳ
1 
Суткалик
ҳарорат
0
0
ли 
дастлабки кун 
2 
Қорнинг эриб тугаши 
3 
Майнанинг биринчи сайраши 
4 
Бойчечак очилиши 
5 
Лайлак келиши 
6 
Мусичанинг ин қуриши 
7 
Ўрик гуллаши 
8 
Толнинг барг чиқариши 
Кун
ва
туннинг 
бараварлашуви 
9 
Булбулнинг
дастлабки 
сайраши 
10 
Чумолиларнинг
индан 
чиқиши 
Дарѐ 
сувининг 
кўпайиши 
11 
Олма гуллаши 
12 
Қалдирғочнинг келиши 
13 
Дастлабки момақалдироқ 
14 
Атиргул очилиши 
ѐз бошланиши 
15 
Қулупнай пишиғи 
Жонли табиатнинг мавсумий ривожланиш қонуниятларини мустақил 
кузатиш бўйича ўқувчилар юқоридаги мустақил ишни йил давомида бажариб 
боришлари лозим. 
V-синф. Табиий география бошланғич курси.  
 Қуѐш, ой ва юлдузлар мавзуси учун мустақил иш топшириғи.  
1-Топшириқ. Ойнинг кўринма ҳаракати ва фазаларини кузатиш. Бундай 
кузатишларнинг энг яхшиси Қуѐш ботгандан кейин, Ой горизонт устида жуда 
ҳам баланд бўлмай, ингичка ўроқ шаклида кўринганда бошлаш лозим. Ой 

---

188 
кўринишини чизмада акс эттириш, унинг Қуѐш ботган нуқтасидан бурчак 
узоқлигини тахминан аниқлаш ва бу кузатишларни келгуси оқшомлари ўша 
вақтда такрорлаш керак. Шу йўл билан ўқувчилар Ой фазаларининг аста-секин 
ўзгариб боришини ва унинг осмондаги силжишини осмоннинг суткалик 
айланишига қарама-қарши йўналишда содир бўлишини тушуниб оладилар.