|
Tómende korrupsiya menen baylanıslı jınayatlarǵa toqtalamız. Korrupsiyalıq jınayatlar - ámel dárejesinen jeke maqsetlerde paydalanıw menen baylanıslı jınayatlar jıyındısı bolsa, korrupsiya menen baylanıslı iskerlik jasırın ekonomikanıń tiykarǵı túrlerinen biri bolıp tabıladı. Kópshilik jaǵdaylarda Korrupsiya menen baylanıslı jınayat degende mámleket ámeldar shaxsları tárepinen jeke máplerdi gózlep, baylıq arttırıw maqsetinde óz ámelinen paydalanıw, puqaralardan para alıw, nızamǵa qarsı ráwishte pul qárejetlerin qolǵa kirgiziw túsiniledi.
Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kadeksinde juwapkerlik belgilengen tómendegi sotsiallıq qáwipli qılmıslar korrupsiyalıq jınayatlar esaplanadı:
1) ózlestiriw yaki rastrata jolı menen talan-taraj etiw;
2) jınayıy jol menen tabılǵan múlkti alıw yaki ótkeriw;
3) byudjet tártibin buzıw;
4) hákimiyat yaki ámel wákilligin talan-taraj etiw;
5) hákimiyat yaki ámel wákili sheńberinen shetke shıǵıw;
6) hákimiyat háreketsizligi;
7) ámel jalǵanlıǵı;
8) para alıw;
9) para beriw;
10) para alıw-beriwde dáldálshılıq etiw;
11) xızmetkerdi para ornına awdırıw;
12) tawlamashılıq jolı menen haq beriwdi talap etiw;
13) ádalatsız húkim, sheshiw qararı, ajırım yaki qarar shıǵarıw;
14) tergew etiwge yaki sud islerin sheshiwge aralasıw;
15) jınayıy awqam shólkemlestiriw;
16) jınayıy iskerlikten alınǵan qárejetlerdi legallastırıw;
Bul jinayatlar Ózbekstan Respublikası Jinayat Kodeksinde 167, 175, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 230, 236, 241, 243- statyalarda kórsetilgen.
Korrupsiyaǵa qarsı gúresiw boyınsha xalıqaralıq huqıqıy hújjetler.
BMSH aldında turǵan eń global mashqalalardan biri sanalǵan korrupsiyaǵa qarsı gúresiwdiń mámleketler arasında muwapıqlastırılǵan baǵdarlamaları hám basqa huqıqıy normaları islep shıǵılǵan. Ásirese, 2005-jıl dekabr ayında kúshke kirgen korrupsiyaǵa qarsı konvensiya keń sheńberde qabıl etilgen xalıqaralıq huqıqıy hújjet bolıp, onıń jobası eki jıl dawamında 130 dan artıq mámleketler qatnasıwında dodalanǵan. Onda korrupsiyaǵa qarsı xalıqaralıq hám milliy gúres ámeliyatın jolǵa qoyıw hám de olardı ámelge asırıw mexanizmleri belgilengen. Bul illetke qarsı gúresti jáhán talapları tiykarında qáliplestiriw maqsetinde, 2008-jıl 7-iyulda mámleketimiz BMSHniń korrupsiyaǵa qarsı konvensiyasın ratifikatsiya etti. Usı jılı «Birlesken Milletler SHólkeminiń korrupsiyaǵa qarsı konvensiyasına Ózbekstan Respublikasınıń qosılıwı haqqında»ǵı nızam qabıl etildi. Usı nızamǵa kóre, Ózbekstan Respublikasınıń Bas prokuraturası, Ishki isler ministrligi, Milliy qáwipsizlik xızmeti hám Adliya ministrligi korrupsiyanıń aldın alıw boyınsha anıq is-ilajlar islep shıǵıw hám olardı ámelge asırıwda basqa qatnasıwshı mámleketlerge járdem kórsetiwi múmkin bolǵan organlar sıpatında belgilenedi. Korrupsiyaǵa qarsı gúresiw siyasatı mámleket hám jámiyet turmısınıń túrli tarawlarda Korrupsiya sebepleri hám júz beriwine imkan beretuǵın shárt-sharayatlardı joq etiwge qaratılǵan hár tárepleme hám izbe-iz is-ilajlardı qamrap aladı.
Korrupsiya, eger oǵan qarsı udayı gúres alıp barılmasa, kóbeyiw, keńeyiwine meyil bolǵan fenomen bolıp tabıladı. Mámleketimizdiń Birinshi Prezidenti I.Karimov orınlı atap ótkenindey, búgingi kúnde tek ekonomikaǵa emes, al, eń áwele, respublikanıń siyasiy hám xalıqaralıq dárejesine, jámiyetimizdiń ruwxıy-ádep-ikramlılıq dárejesine úlken zıyan jetkerip atırǵan eń qáwipli illet – korrupsiya bolıp tabıladı. Mámleketimizde usı jınayatqa qarsı gúresiw máselesine ǵárezsizliktiń birinshi kúnlerinde anıq saldamalı itibar qaratılǵan. Ótken dáwir dawamında korrupsiya hám jınayatshılıqqa qarsı gúresiw hám de onıń aldın alıwǵa qaratılǵan bekkem huqıqıy baza qáliplestirildi. Respublikamızda BMSH qáwenderliginde qabıl etilgen EKOSOS (BMSHniń Ekonomikalıq hám sotsiallıq keńesi)niń Korrupsiyaǵa qarsı gúresiw rezolyusiyası (1995), Mámleket ámeldar shaxslarınıń xalıqaralıq ádep-ikramlılq kodeksi (1996), Xalıqaralıq sawda-satıq shólkemlerinde korrupsiya hám paraxorlıqqa qarsı gúresiw haqqındaǵı deklaratsiya (1997), Milletleraralıq jámlengen jınayatshılıqqa qarsı gúresiw konvensiyası (2000) hám basqa xalıqaralıq hújjetlerdiń qabıl etilgenligi usı illetke qarsı gúreste zárúr faktor bolmaydı. Sonday-aq, mámleketimiz 2010-jıl mart ayında Ekonomikalıq birge islesiw hám rawajlanıw shólkem sheńberinde (2003-jıl 10-sentyabrde) qabıl etilgen korrupsiyaǵa qarsı gúrestiń Istambul rejesine qosıldı. Oliy Majlis bolsa Jınayıy qárejetlerdi legallastırıwǵa hám terrorizmdi qarjılastırıwına qarsı gúresiw boyınsha Evroaziya toparı haqqındaǵı pitimdi (Moskva, 2011-jıl 16-iyun) 2011-jıl 13-dekabrde ratifikatsiyaladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |
