2 Plazmadiofora paraziti Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar. Kirish Mavzuning dolzarbligi

2.2. Miksoamyoba bajaradigan vazifa
Zamburug‗lar tuban eukariot organizmlar bo`lib, ular to`qima hosil qilmaydi. Zamburug‗lar orasida bir hujayrli va ko`p hujayrali bo`ladi. Ularga osmotrof oziqlanish xos bo`lib, tirik tabiatning alohida olamiga - Mucotaga birlashadi. Paleontologiyaning ma‘lumotlariga ko`ra zamburug‗lar tirik tabiat o`simlik va hayvonat olamiga ajralmasdan oldin paydo bo`lgan. Avallari zamburug‗larni ba‘zi o`xshashliklarga qarab o`simliklar olamining tuban suvo`tlar bo`limiga kiritar edi.O`simliklarga xos belgilar: hujayra qobig‗ining qutbligi, tepa o`sish, vakuolaning borligi. Lekin zamburug‗ hujayralari, hayvon hujayralariga ham o`xshab ketadi: oziqlanish turi, vitaminlarga muhtojligi, hujayra qobig‗ida sellyuloza o`rniga xitin moddasining borligi, azot almashinuvida mochevina hosil bo`lishi, glikogen sintezi va boshqalar. Zamburug‗larda faqat ulargagina xos bo`lgan belgilarning mavjuligi, ularni alohida olamga birlashtirishga yordam beradi. Zamburug‗lar adsorbsion (osmotrof) oziqlanishga imkon beradigan miseliyli tuzilishga ega ularning yadro tuzilishi o`zlariga xos bo`lib, murakkab tuzilgan. Zamburug‗ hujayralarida getrokariozis (bitta hujayrada har xil sifatli yadroning bo`lishi) va dikarioz (uzoq vaqt davomida bitta hujayrada ikkita Ya‘ni bo`linuvchi yadrolarning bo`lishi) hodisalari kuzatiladi.
Zamburug‗lar makro va mikromisetlarga bo`linadi. Makromisit zamburug‗lar yirik meva tana hosil qiladi, mikromisetlar meva tana hosil qilmaydi. Ularning umumiy hayot sikli mikroskopik strukturalarda namoyon bo`ladi. Zamburug‗larning tana tuzilishi vegetativ strukturadan iborat bo`lib, ular giflardan tashqil topgan, giflar yig‗indisi miseliyni hosil qiladi. Giflar ipsimon tuzilishga ega bo`lib, ko`ndalang to`siqlar bilan bo`g‗imlarga bo`lingan yoki tekis bo`ladi. Shu tuzilish xususiyatlarga qarab zambrug‗lar yuksak (bo`g‗imlarga sentalarga bo`lingan) va tuban (tekis) turlarga bo`linadi. Yuksak zambrug‗ giflaridagi bo`g‗imlar oddiy va murakkab teshikchalardan iborat bo`ladi. Tabiatda zamburug‗lar keng tarqalgan, ularning sporasini deyarli hamma tabiiy substratlarda va sun‘iy matyeriallarda hamda mevalarning yuzalarida uchratish mumkin. Ular orasida parazitlar, yirtqichlar va o`lik qoldiqlar ustida rivojlanuvchi saprotroflari mavjud. Zamburug‗ oziq-ovqat, don va kartoshkaning buzilishiga sabab bo`ladi yoki yog‗och, shisha inshootlarini emirishi mumkin. Ular orasida hayvon, o`simlik va odamlarda kasallik qo`zg‗atuvchilari ham bor. Ular tuproq taksikoziga sabab bo`ladilar. Yer usti biogeosenozida zamburug‗lar asosan tuproqda hayot kechiradi. Ular miseliylarining umumiy uzunligi 1 kg tuproqda 700-1000 m gacha borishi mumkin. Ekologik guruhlar ichida zamburug‗lar tipik redusentlar bo`lib, organik moddalarni parchalashda ishtirok etadilar. Bir sutka davomida ular iste‘mol qilganiga nisbatan 2-7 marta ortiq organik moddani parchalaydi. Zamburug‗ hujayralaridan tashqariga chiqarilgan gidrolitik fermentlar, o`simlik to`qimalariga xos bo`lgan pektin, sellyuloza va ligninlarga ta‘sir qilib parchalab ularni oziq moddalarga aylantiradi. Zamburug‗lar-Mucota olamiga, haqiqiy zambrug‗lar Eumucota va shilimshiq Muxomucota larni birlashtiradi. Shilimshiqlar yoki miksomisetlar uncha katta bo`lmagan o`ziga xos organizmlar guruhi bo`lib, vegetativ tanasi yalang‗och plazmadan iborat bo`lib plazmodiy deb ataladi. Plazmodiy har xil o`lchamlarda
mikroskopik o`lchamdan, bir necha sm gacha boradi, gigant shakllarining plazmodiylari 25 sm gacha borishi mumkin. Plazmodiyda bir nechta yadrolar bo`ladi. Plazmodiylar manfiy fototaksis va musbat gidrotaksis xususiyatiga ega bo`lib, ular qorong‗u zax nam joylarga kirib olib amyobasimon oziqlanib o`sadi. Rivojlanishning ma‘lum davrida taksislik faoliyati qarama-qarshi tomonga o`zgarib, qorong‗u zax yerdan, quruq yorug‗ joyga chiqib, oq, sariq, pushti yoki qizil shilimshiq massa hosil qiladi. Shu joyning o`zida bir necha soat mobaynida shilimshiq tana yumaloq yong‗oqsimon yoki no`xasimon shakldagi sporangiyga aylanadi. Miksomisetlar sporalar hosil qilib ko`payadi. Ularning sporalari sporangiy ichida joylashadi. Sporalar ikki xivchinli zoosporalar holida yoki miksoamyoba shaklida bo`ladi. Ular bo`linib harakatlanib yangi shilimshiq massa plazmodiy hosil qiladi. Miksomisetlar ichida saprofit va o`simlik hujayralarida parazitlik qiladigan turlari mavjuddir. Haqiqiy zamburug‗lar to`rtta asosiy sinfga bo`linadi. Tuban zamburug‗larga miseliysida to`siq bo`lmaydigan bitta sinf Zugomuceteszigomisetlar xosdir.Bu sinf uncha katta bo`lmay o`z ichiga 500 turni oladi. Zigomisetlarning miseliysida sporangiy rivojlanib, unda jinssiz sporalar etiladi, sporangiy ochilganda sporalari to`kilib, ulardan har xil sifatli miseliylar hosil bo`ladi. Bu miseliylar morfologik jihatdan farqlanmaydi, lekin har xil jinsli bo`ladi. Jinsiy jarayonda har ikkala miseliylarning giflari uchlari bilan tutashadi va ichidagi suyuqliklarning qo`shilishidan zigota hosil bo`ladi. Zigota qalin qobiqqa o`ralib tinim davrini o`taydi. Ushbu sinfning asosiy vakillari mukorlar va entomoftorlardir. Mukorlar tipik tuproq saprofitlari bo`lib hisoblansa, entomoftorlar hashorotlarda parazitlik qiladi. Mog‗or zambrug‗lari organik moddalarga boy tuproqlarda, o`simlik qoldiqlarida, hayvolar go`ngida ko`plab rivojlanadi. Mog‘or zambrug‗larining quyidagi avlodlarning Mucor, Rhizopus, Phusomucs, Zugorhunchus, Mortiyerella vakillari tabiatda keng tarqalgan.
Askomisetlar xaltali zambrug‗lar, zambrug‗lar olamining eng yirik sinfi bo`lib, o`z ichiga 30000 turni oladi. Xaltali zambrug‗larning barchasi uchun xos bo`lgan belgilaridan biri jinsiy ko`payish jarayonida 8 ta askosporali xalta yoki askoning hosil bo`lishidir. Sporalaridan askomisetlarning rivojlanish siklida muhim ahamiyatga ega bo`lgan jinsiz spora saqlovchi ko`p hujayrali miseliy hosil bo`ladi. Jinssiz sporalar miseliyning o`simtalarida shakllanib, u konidiosporalar deb nomlanuvchi har xil tuzilishga ega bo`ladi. Tuban xaltali zambrug‗larda, xalta miseliyning o`zida hosil bo`lsa, yuksak xaltalilarda meva tananing ichidagi maxsus xaltalarda hosil bo`ladi. Xaltali zambrug‗larning meva tanasi yopiq (kleystoset) yuqori qismi teshikli yoki tarelkasimon tuzilishli bo`ladi. Xaltali zambrug‗lardan Peziza ni go`nglarning ustida uchratish mumkin bo`lsa, o`rmon to`shamasi yoki o`rmon qiyining ustida sellyulozalrni parchalovchi zambrug‗ Chaetomium ni uchratamiz. Askomisetlarning aksariati - saprofit hisoblanadi, ba‘zilari madaniy o`simliklarda un shudrig, hamda olma va noklarning mog‗orlab qolish kassalligini keltirib chmqaradi. Bazidiomysetes-Bazidomisetlar yuksak darajada takomillashgan zamburug‗lardir. Bu zamburug‗lar bazidiy deb ataluvchi jinsiy sporalar hosil qiladi. Bazidosporadan rivojlangan dastlabki miseliylar uncha uzoq turmaydi. Miseliydagi ikkita hujayra yoki boshqa miseliydagi hujayralar birlashib ichidagi borliq qo`shiladi lekin yadrolari qo`shilmaydi natijada ikki yadroli hujayra dikarionlar hosil bo`ladi. Ikki yadroli hujayralilardan tashqil topgan miseliy dikariofit deb yuritiladi. Dikariofit miseliy tuproqda, daraxtlar tanasida uzoq yashaydi, qalpoqchali zamburug‗larning miseliysidek ko`p yillik bo`ladi. Rivojlanishining ma‘lum davrlarida miseliydan bazidiospor hosil bo`lib turadi. Bazidiomisetlarning ko`rchiligida bazidiosporalar meva tanasining yuzasida yoki ichida bo`ladi. Bazidiomisetlarning meva tanasi turli tuman bo`lib, mikroskopik tuzilishli shakldan o`lchamlari bir necha o`n sm gacha, og‗irligi bir kg gacha va undan yiriklari ham uchraydi. Meva tana, g‗ovak, etdor yoki yuzasi qattiqlashgan hollarda bo`larda bo`lib qolpoqcha va oyoqchadan iborat.
Shilimshiqlar geterotrof organizmlar guruhiga kiradi. Yashash sharoiti hujayralarning tuzilishi va oziqlanishi jihatidan shilimshiqlar sodda bir hujayrali hayvonlarga ko`proq o`xshash bo`ladi. Ayniqsa shilimshiqlarning Akrozeyalar (Acrozeae) sinfiga mansub vakillari amyobalarga o`xshash fagotsitoz usulida oziqlanadi. Hujayralari qalin qobiq hosil qilmaydi. Shuning uchun ular o`z shaklini o`zgartirishi mumkin. Bunday hujayralarni yalang`och hujayralar yoki plazmodiylar deb ataladi. Shilimshiqlarning diploid plazmoid hujayralari qo`shilib plazmoid massasini, ya‟ni koloniyaga uxshash massani (Miksogastralar va Plazmodioforalar sinflari) yoki soxta plazmodiylar (psevdoplazmodiylar) massasini hosil qiladi. Shilimshiqlar saprofit yoki parazit holda hayot kechiradi. Saprofit hayot kechiruvchi ko`pchilik vakillarida o`sish va rivojlanish davriga qarab ozuqaga, namgarchilik va yorug`likka nisbatan o`ziga xos intilish yuzaga keladi. Masalan plazma massasining o`sish davrida ijobiy trofo, gidro va reotaksis hamda salbiy fototaksis, ko`payish oldidan esa ijobiy fototaksis yuzaga kelib ular yashash joylaridan (barglar ostidan, to`nkalar kavagidan) yorug`lik etarli bo`lgan joylarga, ya‟ni barg va to`nkalar ustiga, ayrimlari esa daraxt shoxlarigacha chiqib olishi mumkin. Shilimshiqlarning saprofit vakillari parchalangan organik moddalarning qoldiqlari, bakteriyalar va mayda suvo`tlari bilan oziqlanadi va oddiy bo`linib shilimshiqlangan, ko`piksimon massani hosil qiladi. Ushbu massa yoruglikka chiqqach, oq, sariq, qizil va boshqa ranglarga kirib shakli jihatidan xilma-xil bo`lgan spora hosil qiluvchi sporakarplarga aylanadi. Odatda spora hosil bo`lishdan oldin hujayra reduktsion bo`linadi. Ayrimlarining sporakarplari ustida etaliy deb ataluvchi umumiy qobiq yuzaga keladi. Deyarli barcha plazmatik massa hosil qiluvchi shilimshiqlarda jinssiz ko`payish hosilasi, ya‟ni sporalar ko`p uyachali sporangiyalarda yuzaga keladi. Faqat Serotomiksa (Cerotomyxa) vakilida bir uyachali sporangiyalar hosil bo`ladi. Ameboid hujayra o`z navbatida zoospora hosil qilishi, zoospora esa bir necha marta bo`linib ko`paygach, o`zaro qo`shilib, diploid holga o`tishi mumkin. Ayrim vakillarida ameboid hujayralar zoospora hosil qilmasdan o`zaro qushiladi va diploid miksoamyobani hosil qiladi. Diploid miksoamyoba yadrolari mitoz bo`linib, ko`p yadroli plazmoid massaga aylanadi.
Ayrim vakillari noqulay sharoitda qattiq qobiqli sklerosiy hosil qiladi. Sklerosiylari va sporalari o`n yillab o`sish xususiyatini saqlab qolishi mumkin. Shilimshiqlarning Plazmodioforalar (Plasmodiophoraceae) sinfiga mansub vakillari parazit holda hayot kechiradi. Ularning ham vegetativ tanasi ko`p yadroli plazmodiy shaklida bo`lib, xo`jayin hujayrasi ichida sporalarini vujudga keltiradi. Ushbu sinfning tipik vakillaridan biri "karam kilasi" nomi bilan tanish bo`lgan kasallikni keltirib chiqaruvchi Plazmodiofora brassika (Plasmodiophora brassicae) bo`lib, u karamning ildiz hujayralarida parazitlik qilib yashaydi. Kasallangan karamning hujayralari izchillik bilan bo`lina boshlaydi. Bo`lingan hujayralarning har biriga plazmodiyning bir qismi o`tadi. Karam hujayralarini tez bo`linishi uchun esa plazmodiy o`zidan stimulyator moddalar ishlab chiqaradi. Behisob bo`linayotgan hujayralarga ozuqa moddalar ham ko`p miqdorda oqib keladi. Shunday qilib karam ildizida shish paydo bo`ladi. Ozuqa moddasi kamayib qolgach plazmodiylarning har bir yadrosi atrofida sitoplazma to`planib, qobiq hosil qiladi va sporaga aylanadi. Spora hosil bo`lishidan oldin yadrolar reduksion bo`linadi. Shuning uchun sporalar gaploid xromosomalar soniga ega bo`ladi. Sporadan o`sib chiqqan plazmodiy yana ildiz tuklari hujayrasiga kirib, bir necha marta bo`linadi va avvaliga bir necha, bir yadroli, keyin ko`p yadroli massaga aylanadi. Ushbu hujayralar esa erkin gameta xususiyatiga ega bo`lgan gaploid zoosporalarni yuzaga keltiradi. Zoosporalar tuproqdagi suvda biroz suzib yurgach, o`zaro qo`shilib, haqiqiy ko`p yadroli planozigotaga aylanadi. Planozigota ikkinchi marta ildiz hujayralari po`stlog`iga kirib plazmodiyni hosil qiladi. Spora hosil bo`lishdan oldin plazmodiyning ko`p yadrolari oldin qo`shilib, keyin yana reduktsion bo`linadi. Plazmodiofora bilan kasallangan karam nobud bo`ladi yoki bosh tortmaydi.
Mycetozoa yoki Myxogastria deb ham ataladigan miksomitsetlar yoki shilimshiq mog'orlar ko'p yillar davomida qo'ziqorinlarning maxsus guruhi sifatida qabul qilingan ameboid protistlar guruhidir. Ular mikroskopik, fagotrof, patogen bo'lmagan bakteriyalar bo'lib, o'simlik qoldiqlarini parchalashga yordam beradi. Ularning hayot siklida amyobasimon, harakatchan, trofik bosqichlar, bir hujayrali (miksamoeba yoki to‘da hujayralari) yoki ko‘p yadroli (plazmodiya) va murakkab harakatsiz meva tanasi tomonidan hosil qilingan sporalar bilan ko‘payish bosqichi mavjud. Ular barcha quruqlik ekotizimlarida uchraydi va dunyo bo'ylab 1000 ga yaqin turlari ma'lum. Ular, ayniqsa, mo''tadil va tropik o'rmonlarda juda ko'p, lekin ko'plab turlar, shuningdek, xamirturush va bakteriyalar bilan birga g'ayrioddiy biota hosil qiladigan ekstremal muhitda yashashga moslashgan. Plazmodial shilimshiq mog'or deb ham ataladigan miksomitsetlar, diktiostelidlar, hujayrali shilimshiq mog'orlar yoki "ijtimoiy amyobalar" va protostelidlar hozir Amoebozoa deb ataladigan guruhning bir qismini tashkil qiladi. Bu hayot daraxtidagi mavqei tufayli qandaydir evolyutsion ahamiyatga ega, chunki bu organizmlarning ko'p hujayralilik evolyutsiyasidagi ko'plab urinishlardan biri hisoblanadi.

2.2.1-rasm Myxomycetes
Hind suvlaridagi dengiz manzarali baliqlarini yuqtirgan Ceratomyxa ning ikkita yangi turi tasvirlangan. Hindistonning janubi-g‘arbiy sohilidagi Vijinjamdan yig‘ilgan dengiz bezaklari, Chaetodon collare va Chaetodon decussatus va Arab dengizining Lakshadvip orollaridan to‘plangan Acanthurus leucosternon o‘t pufagida Ceratomyxa infektsiyasini aniqladi. Chaetodon yoqa va Chaetodon decussatusdan Ceratomyxaning etuk sporalari cho'zilgan va bir oz yarim oysimon, uchlari yumaloq bo'lib, uzunligi 5,20 ± 0,32 mkm va qalinligi 16,32 ± 1,29 mkm bo'lgan. Polar kapsulalar sharsimon, o'lchamlari bir xil va uzunligi 2,23 ± 0,16 mkm va kengligi 2,24 ± 0,20 mkm. Orqa burchak o'lchami 157,75 ± 8,650. Prinsip komponentlarini tahlil qilish va qisman SSUrDNK ketma-ketligidan foydalangan holda molekulyar tahlil bu ikki xostdan ajratilgan izolatlar bir xil ekanligini ko'rsatdi. morfologik, qisman SSUrDNK ketma-ketligidan foydalangan holda morfometrik va molekulyar tahlil izolatlarning taksonomik yangiligini ochib berdi va shuning uchun Ceratomyxa collarae n sifatida qaraladi. sp. Acanthurus leucosternondan Ceratomyxa ning etuk sporalari cho'zilgan, yumaloq uchlari bilan bir oz toraygan va uzunligi 7,34 ± 0,92 mkm va qalinligi 24,37 ± 2,34 mkm bo'lgan. Qobiq klapanlari teng bo'lib, tor tikuv chizig'i bilan birlashtirilgan. Polar kapsulalar sharsimon shaklga ega, o'lchamlari teng, uzunligi 2,59 ± 0,32 mkm va kengligi 2,46 ± 0,32 mkm, qutbli filamenti esa 18,68 ± 2,54 mkm. Morfologik, morfometrik va molekulyar tahlillarga asoslanib, Ceratomyxa ning hozirgi turlari ajralib turadi, yangi tur sifatida qabul qilinadi va Ceratomyxa leucosternoni n deb nomlanadi. sp. Maqolada tiklangan parazitlarning tarqalishi va Ceratomyxa collarae n xossalari ham muhokama qilinadi.
Shilimshiqtoifalar gctcrotrof organizmlar guruhiga kiradi. Yashash sh a ro iti, h u ja y ra sin in g tu z ilish i va o ziq lan ish i jih a tid a n shilimshiqtoifalar sodda bir hujayrali hayvonlarga ko'proq o'xshash bo'ladi. Ayniqsa, shilimshiqtoifalarning akrozeyasimonlar sinfi vakillari amyobalarga o'xshash fagotsitoz usulda oziqlanadi. Hujayralari qalin qobiq hosil qilmaydi. Shuning uchun ularning hujayralari o'z shaklini o'zgartirishi mumkin. Bunday hujayralar yalang'och hujayralar yoki plazmodiylar deb ataladi. Shilim shiqlarning diploid plazm oid hujayralari qo'shilib plazmoid massasini, ya’ni koloniyaga o'xshash (miksogastrasimonlar va plazmodioforasimonlar sinfiari) yoki soxta plazmodiylar (psevdoplazmodiy) massasini (akrozeyasimonlar sinfi) hosil qiladi. Shilimshiqtoifalar saprofit yoki parazit holda hayot kechiradi. Saprofit hayot kechiruvchi ko'pchilik vakillarida o'sish va rivojlanish davriga qarab oziqa, namgarchilik va yorug'likka nisbatan o'ziga xos intilish yuzaga keladi. Masalan, plazma massasining o'sish davrida ijobiy trofo-, gidro- va reotaksis hamda salbiy fototaksis, ko'payish oldidan esa ijobiy fototaksis yuzaga kelib, ular yashash joylaridan (barglar ostidan, to'nkalar kavagidan) yorug'lik yetarli bo'lgan joylarga, ya’ni barg va to'nkalar ustiga, ayrimlari esa daraxt shoxlariga chiqib ketishi mumkin. Shilimshiqlarning saprofit vakillari organik moddalaming qoldiqlari, bakteriyalar va mayda suvo'tlari bilan oziqlanadi va oddiy bo'linib, shilimshiqlangan, ko'piksimon massa hosil qiladi. Ushbu massa yorug'likka chiqqach, oq, sariq, qizil va boshqa ranglarda hamda shakli jihatidan xilma-xil bo'lgan spora hosil qiluvchi sporokarpga aylanadi. Odatda, spora hosil bo'lishidan oldin hujayra reduksion bo'linadi. Ayrimlarining sporokarplari ustida etaliy deb ataluvchi umumiy qobiq yuzaga keladi. Deyarli barcha plazmatik massa hosil qiluvchi shilimshiqlarda jinssiz ko'payish hosilasi, ya’ni sporalar ko'p uyachali sporangiylarda yuzaga keladi. Faqat serotomiksa vakilida bir uyachali sporangiylar hosil bo'ladi. Ko'pchilik vakillarda sporalar kapillatsiy deb ataluvchi ipchalar ustida joylashadi. Ushbu ipchalar sporangiyni yumshatib, sporalari tarqalishiga ham yordam beradi. Qulay sharoitga tushgan spora bir yoki bir necha ameboid hujayralarni vujudga keltiradi. Ameboid hujayra, o'z navbatida, zoospora hosil qilishi, zoosporasi esa bir necha marta bo'linib ko'paygach, o'zaro qo'shilib diploid holga o'tishi mumkin. Ayrim vakillarida ameboid hujayralar zoospora hosil qilmasdan o'zaro qo'shiladi va diploid miksoamyobani hosil qiladi. Diploid miksoamyobaning yadrolari mitoz yo‘li bilan bo'linib, ko'p yadroli plazmoid massasiga aylanadi. Ayrim vakillari noqulay sharoitda qattiq qobiqli sklerotsiy hosil qiladi. Sklerotsiy mitscliylarning zichlashib, oziqa moddalaming ko'p miqdorda to'planishi natijasida yuzaga keladi. Ular sporalariga o'xshash o'n yillab o'sish xususiyatini saqlab qolishi mumkin. Shilimshiqtoifalarning plazmodioforasimonlar (Plasmodiophoromycctcs) sinfiga mansub vakillari parazit holda hayot kcchiradi. Ularning ham vegetativ tanasi ko'p yadroli plazmodiy shaklida bo'lib, xo'jayin hujayrasi ichida sporalarini vujudga keltiradi. Ushbu sinfning tipik vakillaridan biri karam kilasi nomi bilan tanish bo'lgan kasallikni keltirib chiqaruvchi plazmodiofora brassika (Rlasmodiophora brassicae) bo'lib, u karamning ildiz hujayralarida parazitlik qilib yashaydi. Kasallangan karamning hujayralari izchillik bilan bo'lina boshlaydi. Bo'lingan hujayralaming har biriga plazmodiyning bir qismi o'tadi. Karam hujayralari tez bo'linishi uchun esa plazmodiy o'zidan stimulator moddalar ajratib chiqaradi. Shunday qilib, behisob bo'linayotgan hujayralarga oziqa moddalar ko'p miqdorda oqib keladi va ildizda shish paydo bo'ladi (2.2.2-rasm). Oziqa moddasi kamayib qolgach, plazmodiylarning har bir yadrosi atrofida sitoplazma to'planib, qobiq hosil qiladi. Spora hosil bo'lishidan oldin yadrolar reduksion bo'linadi. Shuning uchun sporalar gaploid xromasomalar soniga ega bo'ladi. Sporadan o'sib chiqqan plazmodiy yana ildiz tuklari hujayrasiga kirib, bir necha marta bo'linadi va avvaliga bir necha bir yadroli, keyin ko'p yadroli massaga aylanadi. Ushbu hujayralar esa erkin, gameta xususiyatiga ega gaploid zoosporalarini yuzaga keltiradi. Zoosporalar tuproqdagi suvda biroz suzib yurgach o'zaro qo'shilib, planozigotaga aylanadi. Planozigota ikkinchi marta ildiz hujayralari p o 'stlo g 'ig a kirib, haqiqiy ko'p yadroli plazmodiyni hosil qiladi. Spora hosil bo'lish jarayonida qo'shyadrolar oldin qo'shilib, keyin yana reduksion bo'linadi
.

2.2.2-rasm Karam kilasi (Plasmodiophora brassicae) bilan kasallangan karam ildizi
Quyida yana shunga o`xshash rasmlar keltirilgan

2.2.3-rasm Kasallangan karamlar
2.3. Plazmadiofora paraziti
Plazmodiofora (Plasmodiophora) «karam qili» karam ildizida parazitlik qiladi.
Ildiz po'stlog'ining parenxima to'qimasi gipertrofiya o'sishi natijasida shishadi,
u ning hujayralarida shilimshiqning plazmodiysi joylashadi. Kuzga yaqin bu hujayralardagi plazmodiydan sporalar hosil bo'ladi

2.3.1-rasm

Kila karam, har bir bog'bon bilishi kerak bo'lgan kurash choralari, o'simlikning ildiz tizimining ishlashiga salbiy ta'sir ko'rsatadigan qo'ziqorin tipidagi infektsiyadir va buning oldini olish uchun kasallikning nima uchun paydo bo'lishini tushunish kerak. , nima kimyoviy moddalar uni yo'q qilish uchun samarali, xalq davolanish usullaridan foydalanishga arziydimi, kasallikning qanday oldini olish kerakligi va yana ko'p narsalar ...
2.3.2-rasm Kasallangan ildiz
Kila - bu xochga mixlangan ekinlarning ildiz tizimiga ta'sir qiluvchi qo'ziqorin infektsiyasi bo'lib, ular nafaqat karamning barcha turlarini, balki sholg'om, turp, xantal, suv teresi, shuningdek begona o'tlar - kolza, kolza va dala xantalini o'z ichiga oladi. Agar karamda ildiz ildizi paydo bo'lgan bo'lsa, unga qarshi kurashish choralarini iloji boricha tezroq ko'rish kerak, chunki qo'ziqorin tezda butun hudud bo'ylab tarqaladi va 7 yilgacha hayotiy bo'lib qoladi.
Hammayoqni zamburug'li kasalligi o'simliklarning ildizlarida katta o'simtalarning paydo bo'lishiga olib keladi - ular muntazam ravishda kattalashadi va ildizlardagi so'rg'ich tuklari karam infektsiyasidan deyarli darhol o'ladi. Natijada, karam qabul qilmaydi ozuqa moddalari va namlik, o'sishni to'xtatadi, quriydi va quriydi va bu orada ildizlardagi o'simta karam boshidan kattaroq o'sishi va keyin chirishi mumkin. Hammayoqni ildizlarining vayron qilingan to'qimalarida millionlab qo'ziqorin sporalari paydo bo'ladi.
Ko'pincha, karamning yuqumli o'ti, unga qarshi kurash choralari keng qamrovli bo'lishi kerak, yosh ko'chatlarga ta'sir qiladi, ammo ekish materialini sotib olish paytida kasallikni aniqlash mumkin emas, chunki bu bosqichdagi o'smalar haşhaş urug'i kabi kichikdir. Kasallikning ommaviy ko'rinishi sarlavha bosqichida boshlanadi - keelning namoyon bo'lishi quyidagicha:
so'lgan karam;
Hammayoqning barg chetining sarg'ayishi va qurishi;
Hammayoqni boshining rivojlanishini to'xtatish, karamning o'sishini to'xtatish;
Hammayoqning boshini yon tomonga o'rash.
Agar karamning boshini ildizi bilan tortib olishga urinilsa, ular bir xil yupqa ildizlarni topmaydilar, lekin qorong'u joylar va chirigan chirish yaralari bo'lgan katta shpindel yoki sharsimon o'smalar - oxirgi belgilar teshiklarning etukligini ko'rsatadi va Agar kasallik o'z vaqtida aniqlanmasa, hosilning yo'qolishi 100% ga yetishi mumkin.
Xavfli va antifungal vositalarga o'ta chidamli, karam o'ti, unga qarshi kurash choralari asosan tarqalishining oldini olish uchun qisqartiriladi, xuddi shu fitoftoradan farqli o'laroq, o'simliklarda davolanmaydi, uni ma'lum dorilar bilan püskürterek yo'q qilish mumkin.

2.3.3-rasm Sog`lom karam ildizi va kila bilan kasallangan karam ildizlari
chapda sog'lom ildizlar, o'ngda clubroot tomonidan ta'sirlangan ildizlar
Agar o'sishlar topilsa, karamdagi keelni davolashning yagona yo'li o'simliklarni olib tashlash va butunlay yo'q qilishdir va agar infektsiya kech paydo bo'lgan bo'lsa, karamning boshlari allaqachon aylana boshlagan bo'lsa, hosilni saqlab qolish mumkin.

Xulosa
Mycetozoa yoki Myxogastria deb ham ataladigan miksomitsetlar yoki shilimshiq mog'orlar ko'p yillar davomida qo'ziqorinlarning maxsus guruhi sifatida qabul qilingan ameboid protistlar guruhidir. Ular mikroskopik, fagotrof, patogen bo'lmagan bakteriyalar bo'lib, o'simlik qoldiqlarini parchalashga yordam beradi. Ularning hayot siklida amyobasimon, harakatchan, trofik bosqichlar, bir hujayrali (miksamoeba yoki to‘da hujayralari) yoki ko‘p yadroli (plazmodiya) va murakkab harakatsiz meva tanasi tomonidan hosil qilingan sporalar bilan ko‘payish bosqichi mavjud. Ular barcha quruqlik ekotizimlarida uchraydi va dunyo bo'ylab 1000 ga yaqin turlari ma'lum. Ular, ayniqsa, mo''tadil va tropik o'rmonlarda juda ko'p, lekin ko'plab turlar, shuningdek, xamirturush va bakteriyalar bilan birga g'ayrioddiy biota hosil qiladigan ekstremal muhitda yashashga moslashgan. Plazmodial shilimshiq mog'or deb ham ataladigan miksomitsetlar, diktiostelidlar, hujayrali shilimshiq mog'orlar yoki "ijtimoiy amyobalar" va protostelidlar hozir Amoebozoa deb ataladigan guruhning bir qismini tashkil qiladi. Bu hayot daraxtidagi mavqei tufayli qandaydir evolyutsion ahamiyatga ega, chunki bu organizmlarning ko'p hujayralilik evolyutsiyasidagi ko'plab urinishlardan biri hisoblanadi.
Ayrim vakillari noqulay sharoitda qattiq qobiqli sklerosiy hosil qiladi. Sklerosiylari va sporalari o`n yillab o`sish xususiyatini saqlab qolishi mumkin. Shilimshiqlarning Plazmodioforalar (Plasmodiophoraceae) sinfiga mansub vakillari parazit holda hayot kechiradi. Ularning ham vegetativ tanasi ko`p yadroli plazmodiy shaklida bo`lib, xo`jayin hujayrasi ichida sporalarini vujudga keltiradi. Ushbu sinfning tipik vakillaridan biri "karam kilasi" nomi bilan tanish bo`lgan kasallikni keltirib chiqaruvchi Plazmodiofora brassika (Plasmodiophora brassicae) bo`lib, u karamning ildiz hujayralarida parazitlik qilib yashaydi.
Kasallangan karamning hujayralari izchillik bilan bo`lina boshlaydi. Bo`lingan hujayralarning har biriga plazmodiyning bir qismi o`tadi. Karam hujayralarini tez bo`linishi uchun esa plazmodiy o`zidan stimulyator moddalar ishlab chiqaradi. Behisob bo`linayotgan hujayralarga ozuqa moddalar ham ko`p miqdorda oqib keladi. Shunday qilib karam ildizida shish paydo bo`ladi. Ozuqa moddasi kamayib qolgach plazmodiylarning har bir yadrosi atrofida sitoplazma to`planib, qobiq hosil qiladi va sporaga aylanadi. Spora hosil bo`lishidan oldin yadrolar reduksion bo`linadi. Shuning uchun sporalar gaploid xromosomalar soniga ega bo`ladi. Sporadan o`sib chiqqan plazmodiy yana ildiz tuklari hujayrasiga kirib, bir necha marta bo`linadi va avvaliga bir necha, bir yadroli, keyin ko`p yadroli massaga aylanadi. Ushbu hujayralar esa erkin gameta xususiyatiga ega bo`lgan gaploid zoosporalarni yuzaga keltiradi. Zoosporalar tuproqdagi suvda biroz suzib yurgach, o`zaro qo`shilib, haqiqiy ko`p yadroli planozigotaga aylanadi. Planozigota ikkinchi marta ildiz hujayralari po`stlog`iga kirib plazmodiyni hosil qiladi. Spora hosil bo`lishdan oldin plazmodiyning ko`p yadrolari oldin qo`shilib, keyin yana reduktsion bo`linadi.
Plazmodiofora bilan kasallangan karam nobud bo`ladi yoki bosh tortmaydi.
Shuning uchun bu parazitdan juda ehtiyot bo`lish kerak va o`z vaqtida bunga qarshi chora tadbirlarni o`tkazish kerak