2. P. R. 01imxo‘jayeva —

Chivinlarga qarshi kurashning umumiy choralari. Suv havzalarini tozalash, ularga zaharli ximikatlar bilan ishlov berish, lichinkalar bilan ovqatlanuvchi tirik tug'uvchi baliqlar — gambu- ziyalarni ko'paytirish orqali amalga oshiriladi.

Zooprofilaktika (suv havzalari va aholi yashaydigan joylar orasiga hayvon fermalarini qurish), biologik kurash choralari — chivinlar kasalliklari qo‘zg‘atuvchilarining tabiiy dushmanlarini ko‘paytirish, tabiatga steril (nurlangan) erkak chivinlarni chiqarish yaxshi natija beradi.

Iskabtoparlar (Phlebotomus) avlodi

Iskabtoparlar mayda qon so‘ruvchi hashoratlardir. Hamma joylarda yashaydi, ko'proq issiq iqlimli mamlakatlarda (Markaziy Osiyo, Kavkaz orti, Qrim) tarqalgan.

Ularning uzunligi 1,5-3 mm dan oshmaydi. Sarg'ish yoki qo‘ng‘ir rangli, tanasi mayin tukchalar bilan qoplangan. Og‘iz apparati sanchib- so‘ruvchi (urg‘ochilariniki) yoki so‘ruvchi (erkaklariniki) tipda tuzilgan. Urg‘ochilari qon bilan, erkaklari esa nektar bilan oziqlanadi. Ular tuxumlarini organik qoldiqlari ko‘p bo‘lgan tuproqlarga qo‘yadi. To'liq metamorl'oz yoTi bilan ko‘payadi (93- rasm).