2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

119 
 
Jabrlanuvchining tomiri urayotgani va u nafas olayotgani sezilsa, jabrlanuvchini xushiga 
keltiruvchi holat (tiklanish holati)da yotqizib, nafas yo‘llarini havo o‘tadigan holatda tutib 
turiladi. Nafas olishini kuzatib turib, qattiq qon ketayotgani ma’lum bo‘lib qolsa, u 
to‘xtatiladi. 
Go‘daklarda yurak-o‘pka faoliyatini tiklash tadbirlarini o‘tkazish 
12.15-rasm. Go’dakning nafas olishini aniqlash
Bir yoshga yetmagan go‘dakda tomir urishini aniqlash juda murakkab. Shuning uchun, 
agar maxsus tayyorgarlik bo‘lmasa, nafasi to‘xtagan go‘dakning tomirini bir necha 
sekunddan ortiq tekshirish mumkin emas. Bo‘g‘ilishdan bo‘lak hodisalarda go‘daklarda, 
odatda, nafas to‘xtagach, tomir urishi ham to‘xtaydi. (12.15-rasm). Go‘dakning tomir urishi 
katta yoshlilarniki kabi uyqu arteriyasida emas, balki qo‘lning ichki tomonidagi, yelkasiga 
yaqin yelka arteriyasida tekshiriladi. 
. 
12.16-rasm. Go’dakning hushini aniqlash
. 
Go‘dakning qo‘lidagi yelka suyagiga, tirsagiga emas, balki qo‘ltiq chuqurchasi yaqiniga 
ikkita barmoqni qo‘yib, barmoqni qo‘lga yengil botirib, 5-10 sekund davomida tomir urishi 
tekshiriladi. 
Go‘dakning hushi o‘zidaligini aniqlash uchun go‘dakni baland ovoz bilan chaqirib, 
go‘dakning qo‘l-oyog‘ini bir oz chimchilanadi. 
Go‘dak behush bo‘lsa, go‘dakni orqasiga aylantirib, asta o‘zimiz tomon tortib, boshi va 
bo‘ynini ushlab turib aylantiriladi. (12.16-rasm). 
Nafas yo‘llarini ochib, nafas bor-yo‘qligi tekshiriladi. Buning uchun bolaning boshini 
bir oz orqaga egib, nafas bor-yo‘qligini aniqlab, ko‘rish, eshitish va sezish nazoratidan 5 
sekund davomida foydalaniladi. 
Go‘dak nafas olmayotgan bo‘lsa, go‘dakni qattiq joyga orqasi bilan yotqizib, 2 marta 
sekin puflanadi.
Havo o‘pkaga o‘tayotganiga ishonch hosil qilish uchun ko‘krak qafasining ko‘tarilishi 
kuzatiladi. Tomir urishi yelka arteriyasida 10 sekund davomida tekshiriladi.(12.17-rasm).