2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

12.19-rasm. Bog‘lam qo’yish. 
 
• Bog‘lamni bir bor bog‘lab, bironta narsa (ruchka, qaychi, taxtacha)ni ustiga qo‘yib, 
uning ustidan yana bir bor bog‘lab qo‘yiladi, so‘ng qon oqishi to‘xtamagunicha aylantiriladi. 
Narsani ikki marta tugib mahkamlab qo‘yiladi;(12.19-rasm). 
• Bog‘lamni har 15-20 daqiqada bo‘shatib turiladi. Jgut qo‘yilgan vaqt va sana yozib 
qo‘yiladi. 
Kapillyar qon ketishi belgi va alomatlari.
• Kapillyar qon oqishda qon kichkina jarohatdan oqayotgandek bo‘ladi; 
• Qon past bosim ostida oqib chiqadi; 
• Kapillyar tomirdan oqadigan qon arterial qon singari och qizil rangda bo‘lmaydi; 
• Qon tez quyuladi. 
Birinchi yordam ko‘rsatish: 
• Jarohatni antiseptik eritma yoki suv bilan sovunlab yuviladi; 

---

125 
 
• Ifloslangan jarohatni tozalash uchun toza salfetka yoki sterillangan tampondan 
foydalaniladi. Doim jarohatning o‘rtasidan boshlab, chetiga qarab tozalab boriladi. Keyingi 
har ishda salfetka almashtiriladi; 
• Kichikroq bog‘lam qo‘yiladi; 
• Yaraga infeksiya tushishi xavfi bo‘lgan taqdirdagina vrach yordami lozim bo‘ladi; 
• Jarohatni yuvish uchun spirtdan foydalanish mumkin emas. 
Ichki qon ketishi. 
Ichki qon ketishini aniqlash tashqi qon ketishini aniqlashga 
qaraganda qiyinroq. Chunki uning belgi va alomatlari aniq ko‘rinmaydi va ma’lum vaqt 
o‘tgandan keyingina bilinishi mumkin. Shikastlangan joyda terining qontalashib qoladi. 
Yumshoq to‘qimalarda og‘riq bo‘lib, shishadi yoki qo‘l tekkizganda qattiq tuyuladi. Masalan, 
qorin bo‘shlig‘idagi ichki qon ketishida qorin "qattiq" bo‘lib qoladi. Jabrlanuvchi 
hayajonlanadi yoki bezovtalanadi. Tomir tez, lekin sust uradi. Nafas olish tezlashadi. Terining 
rangi o‘chadi, qo‘l bilan aypaslaganda sovuq yoki terchil bo‘lib turadi. Ko‘ngil aynib, qayt 
qiladi. Qondirib bo‘lmaydigan tashnalik his etiladi, hushida turish darajasi pasayadi.