2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Qon ketishining asoratlari va oqibatlari
. 
Qon ketishi to‘xtatilmasa, bemorni gipoksiya 
(to‘qimalarda kislorod taqchilligi), qon aylanish doirasida qon hajmining yetishmasligi va 
gemmoragik shok yuz berishi sababli o‘limga olib kelishi mumkin. O‘ta nozik a’zolarga, 
masalan, bosh miyaga kam miqdorda qon quyilganda, ular faoliyatining to‘xtashi va o‘lim 
yuz berishi mumkin. 
Qon ketishini to‘xtatish choralari
. 
Qadim zamonlarda ham insonlar tan jarohatlari 
olganlarida qon ketishining oldini olish maqsadida jarohat yuzasini bosib yoki qattiq bog‘lab 
qo‘yganliklari haqida ma’lumotlar bor. 17-asrlardan boshlab bog‘lam (jgut)larni keng 
miqyosda qo‘llay boshlashgan. asosan bu bog‘lamlar 1673 yilda F. Esmarx yumshoq rezina 
bog‘lam (jgut)ni taklif etganidan keyin keng tarqalgan. So‘nggi o‘n yilliklarda tomirdan 
ketayotgan qonni to‘xtatishning yangi usullari sifatida quruq sovuq va lazer nurlari 
qo‘llanilayapti. Qon ketishini to‘xtatish usullarini vaqtincha va butkul to‘xtatishga ajratish 
mumkin. Qon ketishini vaqtinchalik to‘xtatish usullarini ko‘p hollarda tibbiyotga daxldor 
bo‘lmagan insonlar bajaradi. Shu tufayli bunday usullarni barcha bilishi shart.
Qon ketishini to‘xtatish usullari bir nechta, ammo bu usullarni qo‘llash jarohatlangan 
tomirning qay ahvoldaligi va jarohat o‘rniga ham bog‘liqdir. Ayrim hollarda qon ketishini 

---

127 
 
to‘xtatish usullarining bir nechtasini qo‘llash mumkin (12.20-rasm). 
a) b) 
a). Qon ketishi vaqtida, arteriya VI bo‘yin umurtqasining ko‘ndalang
o‘simtalariga bosiladi. b). Bilak va tirsak arteriyalarini esa suyaklarga bosish yo‘li bilan 
qon ketishining oldi olinadi
. 
d).
12.20-rasm.d). Qonni to’xtatish usullari.