2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Jgutning to‘g‘ri qo‘yilganligini tekshirish
. 
Ko‘pincha jgut yelka va son sohasiga 
qo‘yiladi. Agar haqiqiy tibbiy jgut bo‘lmasa, u holda qo‘lga ilingan istalgan matoni «burama 
– jgut» shaklida qo‘llash mumkin. Ammo arqon va sim ishlatish man qilinadi, chunki ular 
to‘qimalarni shikastlaydi. Tibbiy jgut – egiluvchan rezina tasma bo‘lib, oxirgi uchida qo‘l va 

---

129 
 
oyoqqa mahkamlanadigan moslamasi bor. 
Jgut qo‘yish texnikasi
. 
Jgutni ikki qo‘llab ushlab, yengil tarang qilib, har bir aylanmani 
oldingisi bilan yonma-yon qo‘yib, so‘ng jgut mahkamlanadi. Burama jgut qo‘yish uchun mato 
(ro‘molcha, bint)ni arqonsimon holatda o‘rab, qo‘l yoki oyoqqa tugun shaklida bog‘lanadi, 
so‘ng kichik tayoqcha yordamida qon oqishi to‘xtaguncha buraladi. Tayoqcha buralib bo‘shab 
ketmasligi uchun uni alohida bog‘lab qo‘yiladi.
Qon ketishi to‘xtagach, jarohatga bog‘lam qo‘yiladi. Jgut qo‘yishda quyidagi qoidalarni 
esda tutish kerak: jgut asosan songa yoki yelkaga qo‘yilishi lozim, chunki u yerda bitta suyak 
bor; jgut tanaga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘yilmaydi, albatta, uning ostiga biror nima qo‘yish 
kerak; jgutni yozda 1,5 soatdan, qishda bir soatdan oshmagan muddatga qo‘yish mumkin; jgut 
qo‘yilgan vaqtni aniq qilib yozib, yopishtirib qo‘yish kerak. 
Jgut qo‘yilgandan so‘ng uning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri qo‘yilganligini aniqlash katta 
ahamiyatga ega. Buning uchun qo‘l va oyoqlardagi puls aniqlanadi. Agar puls yo‘q bo‘lsa, 
jgut to‘g‘ri qo‘yilgan bo‘ladi. Biron sababga ko‘ra, 1–1,5 soat davomida bemorni kasalxonaga 
olib borishning iloji bo‘lmasa, u holda 10–15 minutga jgut bo‘shatiladi va bir vaqtning o‘zida 
barmoq bilan jarohatdan yuqorisi bosib turiladi. Qish vaqtida oyoq va qo‘lni o‘rab, issiq 
saqlash tavsiya qilinadi. Kichik o‘lchamli arteriya yoki vena shikastlanganda siqib turuvchi 
bog‘lam qo‘yish kifoya. 
Qon ketishini vaqtinchalik to‘xtatishda jarohatga steril doka yoki bint hamda paxta 
qo‘yib bog‘lanadi. Uncha katta va chuqur bo‘lmagan jarohatlarga yuqoridagi usulni qo‘llash 
qon ketishining batamom to‘xtatish chorasi hisoblanadi. Qolgan hollarda batamom qon 
to‘xtatish uchun jarrohlik klinikalarida tikish, bog‘lash yoki shikastlangan tomirlarni 
kuydirish kabi usullar ishlatiladi.