2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

3. Monografik usul.
Bu usulning mohiyati shundaki, baxtsiz hodisa yuz byergan 
ayrimssex, uchastka yoki ishlab chiqarish xonasi chuqur va har tomonlama o‘rganiladi. 
Asosiy diqqat-e’tibor texnologik jarayonlarning cheklanishi, ayrim ish usullari, ishlab 
chiqarishning xavfli lahzalari va sanitariya-gigiyenik mehnat sharoitiga qaratilishi kerak. Bu 
usulda korxonalarda ruy byergan baxtsiz hodisalar, avariyalar va kasb kasalliklarining 
sabablari aniqlanadi va o‘rganiladi. 
Xuddi shunday tahlillar turdosh korxonalar bo’yicha ham o‘tkaziladi. 
Monografik usul ishlab chiqarish sharoitida kelib chiqishi mumkin bo‘lgan potensial 
baxtsiz hodisalarni aniqlash imkoniyatini beradi. SHuningdek, ko‘rilayotgan yoki 
loyihalanayotgan turdosh korxonalarda shunga o‘xshash baxtsiz hodisalarning kelib 
chiqmasligini ta’minlashga harakat qilinadi. Bu usul xulosalari asosida loyihalanayotgan 
sanoat korxonalarida texnologik jarayonlarni o‘zgartirish va mukammallashtirish chora-
tadbirlari ko‘riladi. 
4. Ergonomik usul.
Bu usulda mehnat turlarining o‘ziga xos tomonlari ergonomik 
omillarning mehnat xavfsizligiga ta’sir darajasi baholanadi. 
5. Iqtisodiy usul.
Bu usulda ishlab chiqarishdagi jarohatlanishdan keltirilgan iqtisodiy 
zarar, shuningdek, mehnat xavfsizligiga sarflangan mablag‘ning to‘g‘ri taqsimlanishi baxtsiz 
voqeani oldini olishga ketgan harajatlarni samaradorligi aniqlaniladi. Bu usul qo‘shimcha usul 
bo‘lib hisoblaniladi chunki u baxtsiz hodisalarni aniqlashga imkon bermaydi. 
Mehnat sharoitlari ish jarayonida inson salomatligi va ishga layoqatliligiga ta’sir 
ko‘rsatuvchi ishlab chiqarish muhiti omillari yig’‘indisidir. Mehnat sharoitlari shikastlanishlar 
va kasb kasalliklari yuzaga kelishi uchun har qanday shart-sharoitni istisno etish kerak. 
Mehnat sharoitlarini tashkil qiluvchi omillar odatda 4 ta asosiy guruhga bo‘linadi.