2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

Baxtsiz hodisalarni oldini olish bo‘yicha umumiy qoidalar: 
O‘zbekiston Respublikasi hududida mulkchilikning barcha shakllaridagi korxonalar, 
muassasalar, tashkilotlarda, shuningdek, mehnat shartnomasi bo‘yicha ishlayotgan ayrim 
fuqarolarda mehnat faoliyati bilan bog‘liq holda yuz byergan hodisalarni va xodimlar 
salomatligining boshqa xil zararlanishini tekshirish va hisobga olishning yagona tartibini 
belgilaydi. 
Mazkur tartib: 
•
ishlab chiqarishda ishlayotgan davrida sud hukmi bo‘yicha jazoni o‘tayotgan 
fuqarolarga; 
•
ish beruvchilarga; 
•
pudrat va topshiriqlarga ko‘ra fuqarolik-huquqiy shartnomalarlar bo‘yicha ishlarni 
bajarayotgan shaxslarga; 
•
tabiiy va texnogen tusdagi favqulodda vaziyatlarni bartaraf etishda qatnashayotgan 
fuqarolarga; 
•
agar maxsus davlatlararo bitimda o‘zgacha hol ko‘rsatilmagan bo‘lsa yollanib 
ishlayotgan chet el fuqarolarga; 
•
qurilish, qishloq xo‘jaligi va harbiy xizmatni o‘tash bilan bog‘liq bo‘lmagan o‘zga 
ishlarni bajarish uchun korxonaga yuborilgan harbiy xizmatchilarga, shu jumladan, muqobil 
xizmatni o‘tayotgan harbiy xizmatchilarga; 
•
korxonada ishlab chiqarish amaliyotini o‘tayotgan talabalar va o‘quvchilarga ham 
tadbiq etiladi. 
Korxona hududida va uning tashqarisida mehnat vazifasini bajarayotganda (shuningdek, 
xizmat safarlarida) yuz byergan jarohatlanish, zaharlanish, kuyish, cho‘kish, elektr toki va 
yashin urishi, o‘ta issiq yoki o‘ta sovuq harorat ta’siri, portlash, falokat, imoratlar, inshoatlar 

---

28 
 
va konstruksiyalar buzilishi natijasida hamda sudralib yuruvchilar, hayvonlar va hashoratlar 
tomonidan shikastlanishlar, shuningdek, tabiiy ofatlar (yer qimirlashlar, o‘pirilishlar, suv 
toshqini, to‘fon va boshqalar) natijasida salomatlikning boshqa xil zararlanishlari: 
•
ish beruvchi topshiriq bermagan bo‘lsa ham, lekin korxona manfaatlarini ko‘zlab 
qandaydir ishni amalga oshirilayotgandagi; 
•
avtomobil, temir yo‘l, havo yo‘llari, dengiz va daryo transportida, elektr transportida 
yo‘l harakati hodisasi natijasidagi; 
•
korxona transportida yoki shartnoma (buyurtma) ga muvofiq o‘zga tashkilot 
transportida ishga ketayotgan yoki ishdan qaytayotgandagi; 
•
ish vaqtida shaxsiy transportda, uni xizmatga oid safarda ishlatish huquqi berilganlik 
haqida ish beruvchi farmoyishi bor bo‘lgandagi; 
•
mehnat faoliyati xizmat ko‘rsatish ob’ektlari orasida yurish bilan bog‘liq ish vaqtida 
jamoat transportida yoki piyoda ketayotgandagi; 
•
shanbalik (yakshanbalik) o‘tkazilayotganida, qayerda o‘tkazilishidan qat’iy nazar, 
korxonalarga otaliq yordami ko‘rsatilayotgandagi; 
•
ish vaqtida mehnat vazifasini bajarayotganda boshqa shaxs tomonidan tan jarohati 
etkazilganda va h.k. 
2.
Ikki yoki undan ortiq ishchilar jabr ko‘radigan baxtsiz hodisalar, shuningdek, o‘limga 
olib keluvchi yoki nogiron etuvchi baxtsiz hodisalarni alohida ta’kidlash zarur. Bunday 
hodisalar to‘g‘risida ish beruvchi sutka davomida quyidagi tashkilotlarga ma’lum qilishi 
shart: 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ekti bo‘yicha Davlat mehnat inspeksiyasi; 
•
ijrochi hoqimiyatning tegishli organlariga; 
•
baxtsiz hodisa ro‘y byergan joy bo‘yicha prokuraturaga; 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijrochi hoqimiyat organlariga; 
•
Davlat nazorat organlariga (agar baxtsiz hodisa shu organ nazoratidagi tashkilotda 
yuz byergan bo‘lsa); 
•
tegishli kasaba uyushmalari organlariga. 
Tergov tarkibida quyidagilar mavjud komissiya tomonidan olib boriladi: 
•
mehnat muhofazasi bo‘yicha Davlat nazoratchisi; 
•
O‘zbekiston Respublikasi sub’ektining ijroiya hoqimiyat organlari vakili; 
•
Kasaba uyushmalari organi vakili.